Onderwijsdrijfveren-onderzoek naar antwoord op vraag: Wie zijn de leraren van morgen?

Het lerarentekort is in Nederland een hardnekkig vraagstuk, met name voor bepaalde vakken en opleidingen in de bètatechniek. De afgelopen jaren heeft het Platform Bèta Techniek (PBT) ervaring opgedaan in het aanspreken van nieuwe doelgroepen voor het leraarschap. Het traineeship Eerst De Klas liet zien dat het aanbieden van een hybride traineeship met de combinatie onderwijs-bedrijfsleven een nieuwe doelgroep van jonge high potentials aantrok voor het onderwijs. Mede hierdoor ontstond het beeld dat er wel degelijk meer mensen geïnteresseerd zijn in werken in het onderwijs. Ze vinden het alleen nu (nog) niet aantrekkelijk genoeg om de stap te zetten.
PBT is in 2004 opgericht door de ministeries van Economische Zaken en Klimaat, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met als doel het stimuleren van kwalitatief en kwantitatief voldoende bètatechnici.

Vanwege de verwachte oplopende tekorten aan leraren is in het kader van het Techniekpact – in 2013 gesloten door onderwijsinstellingen, werkgevers, werknemers, topsectoren, studenten, Rijksoverheid en regionale overheden – een ‘Omdenkersgroep’ met een nieuwe visie gekomen om het lerarentekort tegen te gaan, een die aansluit bij de gedachte nieuwe doelgroepen aan te spreken voor werken in het onderwijs. Aanname hierbij is dat werken in het onderwijs voor andere doelgroepen veel aantrekkelijker wordt door het perspectief van een circulaire carrière: werken in het onderwijs combineren met een andere baan of tijdens de loopbaan makkelijker bewegen tussen onderwijs en andere sectoren. Hiervoor zouden ook de leerroutes naar het leraarschap aantrekkelijker en laagdrempeliger gemaakt moeten worden.
Nodig hiervoor is van de onderwijsarbeidsmarkt een open arbeidsmarkt maken.

Wat zou mensen kunnen bewegen om in het onderwijs te gaan werken? De ‘Omdenkersgroep’ kwam met het idee om onderzoek te doen naar de drijfveren van de beroepsbevolking ten aanzien van werken in het onderwijs. Zijn er op basis hiervan verschillende doelgroepen te onderscheiden? En zou daar met leerroutes en loopbanen veel meer op kunnen worden ingespeeld?

Het Onderwijsdrijfverenmodel

Voor zover bekend is niet eerder representatief onderzoek gedaan onder ‘niet-leraren’ in Nederland naar hun belangstelling voor werken in het onderwijs. Dat ‘onontgonnen gebied’ is met dit onderzoek in kaart gebracht.
De resultaten waren boven verwachting: maar liefst 40% van de beroepsbevolking heeft interesse in werken in het onderwijs! Beatrice Boots, directeur PBT: “Uit het onderzoek blijkt dat een breder loopbaanperspectief (hybride werken, makkelijker doorstromen naar werk buiten het onderwijs en het onderwijs laagdrempelig uitproberen) en het makkelijker kunnen halen van een lesbevoegdheid de belangrijkste factoren zijn om deze doelgroep daadwerkelijk te laten kiezen voor het onderwijs”.

Op basis van een Onderwijsdrijfverenmodel worden zes groepen onderscheiden en is er zicht op drempels die zij ervaren om (ook) in het onderwijs te gaan werken: zorgdragers, veelzijdigen, ontdekkers, opklimmers, aftasters en gezagstrevers.
De resultaten van het onderzoek staan beschreven in de publicatie Wie zijn de leraren van morgen?, dat tot stand is gekomen op basis van het rapport Bestrijden van het lerarentekort – een zoektocht naar nieuwe doelgroepen, samengesteld en ontwikkeld door Edith Hilbink, Marieke Wolthoff, Joanne Kuipers (PBT) en Yvonne Gielen (Fontys Hogescholen). Aan het slot worden aanbevelingen gedaan over wijzen waarop het Onderwijsdrijfverenmodel benut kan worden om het lerarentekort tegen te gaan.

Wie zijn de leraren van morgen- Op zoek naar nieuw potentieel voor het leraarschap, Platform Beta Techniek, 29 januari 2018: https://beroepseer.nl

Grote potentie voor lerarentekort onbenut door beperkte carrièrepaden, door Gertrud van Erp, MKB Nederland, 29 januari 2028: www.mkb.nl/weekbulletin/grote-potentie-voor-lerarentekort-onbenut-door-beperkte-carrierepaden

Platform Beta Techniek www.pbt-netwerk.nl (website functioneert niet; foutmelding)