Leraar Hannes Minkema heeft een overzichtelijke samenvatting geschreven van de visie en beleidsvoornemens van minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs en voorzien van zijn commentaar op zijn blog Wonderijs. Hij maakt de balans op, daarbij af en toe terugblikkend op een voorgaande regeringsperiode. Wat hebben Bussemaker en Dekker gezegd en beloofd, wat blijft er overeind staan en wat voor effect hebben hun uitspraken op de werkvloer? Minkema besluit zijn betoog met de vraag wanneer Nederland nu eens begint zijn eigen onderwijs, zijn eigen scholen, zijn eigen leraren en dus de toekomst van zijn eigen kinderen serieus te nemen?

Minkema: “Een half jaar na het aantreden van Rutte-II gaven de tot op heden nogal kleurloze minister Bussemaker van Onderwijs (PvdA) en dito staatssecretaris Dekker (VVD) een interview aan de kwaliteitskrant Nu.nl. Daarin gaven zij hun visie op het te voeren lerarenbeleid. Hoe blij leraren zullen zijn met het kleur bekennen van onze bewindslieden, valt te bezien. Het interview is hier te lezen:

Bussemaker wil cultuur-verandering leraren, 16 maart 2013: www.nu.nl/politiek/3370914/bussemaker-wil-cultuur–verandering-leraren.html

Lood om oud ijzer?

Nu ben ik vanouds geen PvdA-er. Maar ik was het VVD-CDA-kabinet (met stopverfvulling) zo zat, dat ik me in het stemhokje weer heb laten verleiden tot een stem op de grootste oppositiepartij.

Onderwijs speelt een grote rol in mijn verder bescheiden politieke afwegingen. Ik heb de PvdA herhaaldelijk verdedigd tegen infame aanvallen op hun vermeende hoofdverantwoordelijkheid voor het Nederlandse onderwijsbeleid, aangezien CDA en VVD véél en veel langer regeringsverantwoordelijkheid hebben gedragen voor onderwijs, véél meer bewindslieden hebben geleverd, en dus aan de basis staan van véél meer onderwijsdebâcles zoals basisvorming, studiehuis, competentiegericht leren, wet-BIO, lerarentekort, maatschappelijke stage, lumpsummisbruik en noem maar op. Bovendien zijn de onderwijsvernieuwingen die de PvdA-er Ritzen invoerde, altijd gesteund door CDA en/of VVD. Zo zijn de feiten.

Helaas bleek PvdA-minister Plasterk niet de ijzersterke onderwijsminister op wie sommigen hoopten, maar hij deed tenminste een paar goede dingen. Onder zijn verantwoordelijkheid trad de kritische commissie-Dijsselbloem aan. Bovendien liet hij scholen publiek maken hoe veel (lees: hoe weinig) er bevoegd werd lesgegeven (de eerste beleidsmaatregel van CDA-minister Van Bijsterveldt was om dat ongedaan te maken, want het stond zo sneu voor ‘haar’ schoolbesturen, die ook nog eens de verkeerde cijfers aanleverden). Ook zorgde hij voor de functiemix en het entreerecht, die naast talrijke managers, middenmanagers, clustermanagers, afdelingsleiders en jaarlaagcoördinatoren nu ook leraren het recht gaf op een hogere salarisschaal puur omdat ze goed lesgaven, en maakte zo het leraarschap weer wat aantrekkelijker. Helaas zwakte Plasterk zijn eigen regelingen af door hun succes afhankelijk te maken van de goedgunstigheid van schoolbesturen, zonder straffe sancties. Dat is de goden verzoeken, en ja hoor: intussen zien we zowel functiemix als entreerecht sneuvelen. Dom dom dom.

Na een paar jaar CDA-Marja (welbekend van de 1040 uur en de maatschappelijke stage) heeft het onderwijs nu weer een PvdA-minister van Onderwijs. Met de verkiezingsretoriek zit het bij de PvdA vanouds wel snor, maar ik denk er verstandig aan te doen te letten op de ministeriële daden. Met welk lerarenbeleid kondigt Jet Bussemaker aan in het Nu.nl-interview Beter Onderwijs in Nederland te maken?

Hoe Bussemaker denkt over leraren

Ten eerste wil ze Nederland laten weten hoe het zit met de cultuur onder leraren: “DIE IS NU VAAK: DIT IS MIJN LES EN DAAR ZET IK EEN HEK OMHEEN EN IK HOUD DE DEUR VAN MIJN KLASLOKAAL DICHT”. Ergo: een minister die de borreltafel napraat. Die een karikatuur oproept. Leraren die geen enkele inmenging dulden zijn een bescheiden minderheid. Bovendien is er, sorry hoor beste onderwijsvernieuwers, geen enkel bewijs dat inmengingweigerende leraren slechtere leerresultaten boeken dan leraren van wie de klaslokaaldeur altijd openstaat. Hoe graag u dat ook zou willen. Of hoezeer u daar misschien in gelooft. Ook het OCW van Jet Bussemaker houdt kennelijk graag een karikatuur over leraren in stand. Dat had ik in het stemhokje niet bevroed. Ik heb nu al spijt.

Bussemaker heeft zorgen: “Van alle leraren die aan een lerarenopleiding beginnen staat na vijf jaar slechts een kwart uiteindelijk voor de klas”. Dat is inderdaad zorgelijk. Maar wat is de probleemanalyse? Wat ziet de minister als oorzaken? “Jonge leraren gaan aan de slag zonder begeleiding en dat is doodzonde. In andere landen begeleiden oudere leraren beginnende leraren. Dat zijn ‘best practices'”. Hoe komt het dat een onderwijsminister niet weet dat ook in Nederland jonge leraren in opleiding steevast worden begeleid door ervaren leraren? Hoe komt het dat onze minister niet weet dat schoolbesturen allang een sloot geld krijgen – dubbel zo groot als 15 jaar geleden -om die begeleiding van te betalen? Dat die besturen dat in X gevallen doen, en het in Y gevallen verwijtbaar nalaten?

Hoe komt het dat een minister niet lijkt te weten dat schoolbesturen vele duizenden onbevoegde ‘leraren’ zonder opleiding voor de klas zetten, omdat de uren opgevuld moeten worden? En dat de scholen daarvoor dus geen opleidingsgeld ontvangen, zodat de brave nieuwe instromers ook geen begeleiding ontvangen – louter door de keuze van de school deze onbevoegden *niet* in opleiding te brengen? Tegen alle afspraken in?

Hoe komt het dat deze academisch opgeleide minister voorbijgaat aan alternatieve verklaringen voor de hoge uitval van studenten en uitstromers tijdens en na de lerarenopleiding? Zoals een hoge werkdruk, in tijd en energie, een tegenvallend niveau, weinig waardering vanuit de samenleving en vanuit de salarisadministratie? Of zoals een te zwakke instroom vanuit mbo en zwak havo, zodat de studenten de opleiding niet bolwerken? Wat zegt het over het beroep, als het teveel zwakke instromers aantrekt? De minister doet er het zwijgen toe.

Twee paarse handen op een buik

Minister Jet Bussemaker had ook haar rechterhand meegenomen naar het blijkbaar goed geregisseerde interview. Staatssecretaris Dekker: “Vroeger was het zo: je doet de pabo, je haalt je papiertje, je gaat aan de slag. Te vaak zonder enige vorm van begeleiding.” Waarom vent deze bewindspersoon deze nonsens uit? De pabo of een hbo- of wo-lerarenopleiding doen “zonder enige vorm van begeleiding” is onthutsende onzin. Leraren-in-opleiding krijgen een fatsoenlijke begeleiding op de werkplek. En op meer scholen dan ooit functioneren interne begeleiders of zelfs begeleidingsteams voor nieuwkomers op school en/of in het onderwijs.

Ofwel onze bewindslieden zijn niet op de hoogte, ofwel ze schetsen bewust een onjuist beeld om hun beleid te legitimeren. Wat is er erger?

Willen Dekker en Bussemaker dat jonge leraren ook ná hun opleiding nog begeleiding krijgen, dan moeten ze dat financieren, of de scholen dwingen die begeleiding te financieren uit de lumpsum. Dat kan gemakkelijk. Maar niet schone handen houden door nul eisen te stellen aan de schoolbesturen, vervolgens op te merken dat de besturen die niet-gestelde eisen niet nakomen, en dan leraren de zwarte piet toespelen.

Liever dan op haar ex-collega’s, de bestuurders, richt Bussemaker haar pijlen op de Nederlandse leraren, over wie ze niet tevreden is: “De lat voor de kwaliteit van leraren moet in zijn algemeenheid omhoog. 1 op de 7 leraren in het VO beschikt niet over voldoende basisvaardigheden. Dus veel leerlingen krijgen niet het onderwijs dat ze moeten krijgen”. Wel, Ton Elias dacht aan 1 op 3. De Inspectie aan 1 op 10. Bussemaker aan 1 op 7. Het is allemaal natte-vingerwerk. Zowel de norm waaraan leraren worden afgemeten, als de kwantitatieve bespiegelingen. Dus 15 van mijn 100 collega’s ‘beheersen hun basisvaardigheden niet’? Waarom geen 3, of 30? Op welke titel stelt Bussemaker hen in gebreke? En wat doen we aan de 1 op 7 tekortschietende Kamerleden, agenten, artsen, notarissen, advocaten, rechters, journalisten, brandweerlieden, gemeenteambtenaren? Ehm… onderwijsbestuurders? Waarom steeds die stemmingmakerij tegen leraren?

Ik denk eerlijk gezegd dat desgevraagd 100 van mijn 100 collega’s vinden dat ze tekortschieten. Dat ze meer verstand zouden moeten hebben van hun vak of van de didactiek of van dyslexie of van ICT of van leerlingbegeleiding of van passend onderwijs of van toetsing of van wat dan ook. Daar zijn we zelf kritisch genoeg voor, en we hebben geen minister nodig om ons te vertellen dat er zogenaamd 1 op de 7 collega’s tekortschiet. Ook weten we wat daar de oorzaak van is: OCW dwingt ons 50% productiever te zijn dan leraren elders in de EU: volgens de OESO heeft Nederland extreem grote klassen en een extreem hoge lestaak. Maar daar hoor je Jet niet over. Wat een treurige misser. Wat een miezerige analyse. En wat een stemmingmakerij. Populisme zou ik zeggen, als het woord niet zo besmeurd zou zijn geraakt”.

Lees de volledige tekst: Over de beleidsvoornemens van Jet Bussemaker en Sander Dekker, onze bewindslieden van onderwijs, door Hannes Minkema op zijn blog Wonderijs, 17 maart 2013: http://wonderijs.wordpress.com