Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding, heet het boek van Micha de Winter, dat in 2015 zijn vijfde druk beleeft. Er is een duidelijke relatie tussen opvoeding en de manier waarop het er in de wereld aan toe gaat. We kunnen ook onszelf opvoeden, en dat vraagt hij nu van zijn collega’s. De Winter is hoogleraar pedagogiek aan de Universiteit van Utrecht.
Op de blog DUB van zijn universiteit roept hij in een column zijn collega’s op om te stoppen met het invullen van al die formulieren en ander zinloos werk. Zinloos werk ondermijnt het enthousiasme en de gedrevenheid van docenten. Stop dan ook met contactjournaals en toetsplannen.

De Winter: “Vorige week had ik als gastspreker voor een eerstejaars pedagogiek-symposium Erik Gerritsen uitgenodigd. Tot voor kort was hij directeur van Bureau Jeugdzorg Amsterdam, maar sinds kort is hij tot het hogere geroepen als secretaris-generaal bij het ministerie van VWS.

Ik ga de inhoud van zijn overigens razend interessante lezing niet verklappen; dan had u maar pedagogiek moeten gaan studeren! Nou ja, omdat u zo aandringt een heel klein tipje van de sluier dan. Hij vertelde onder andere over de professionals in zijn organisatie die steen en been klaagden over de enorme bureaucratische rompslomp waar ze in hun werk mee te maken hadden. Ongeveer 70 procent van hun tijd bleek op te gaan aan ‘zinloos werk’: het invullen van formulieren, minutieus bijhouden van contactjournaals en andere instrumenten voor kwaliteitsbewaking en transparantievergroting.

Toen hij hen vervolgens vroeg waarom ze al dat zinloze werk dan bleven doen – met als gevolg dat ze onvoldoende tijd overhielden om de hun toegewezen probleemgezinnen te helpen – kreeg hij als antwoord dat dat ‘moest’ omdat daar protocollen voor waren.

Om een lang verhaal kort te maken: die protocollen waren onvindbaar, niemand kende ze daadwerkelijk en uiteindelijk bleken ze helemaal niet te bestaan. Maar toen de directie vervolgens aankondigde dat dit zinloze werk voortaan dan ook achterwege gelaten kon worden, met rugdekking van het hoogste gezag in de organisatie, kwamen de professionals in opstand: “Jij kan dit wel besluiten, maar als jij straks een volgende stap in je carrière zet, zitten wij met de gebakken peren. Als er zich dan een incident à la Savanna voordoet, en je kunt als hulpverlener niet precies laten zien wat je wel en niet gedaan hebt, dan vind je jezelf terug voor de tuchtrechter”.

Is deze angstige gehechtheid aan protocollen en procedures nu een rariteit die specifiek is voor de jeugdzorg? In een vorige column had ik het over de nieuwe ziekte PC&D, planning & control disease die ook op onze universiteit welig tiert. Elke dag zijn er nieuwe voorbeelden die bijna even zo vaak ook geweldig materiaal vormen voor stand-up comedy. DUB publiceerde laatst nog een lijst met bureaucratische ergernissen die de werkdruk verhogen.

Zelf kreeg ik onlangs te maken met het fenomeen ‘toetsplannen…”

Lees de hele column van Micha de Winter: Oproep: Stop met invullen van toetsplannen en ander zinloos werk, DUB, onafhankelijk medium van de Universiteit Utrecht, 30 juni 2015: www.dub.uu.nl