Op 7 juli 2017 gaf hoogleraar Dorien Pessers haar afscheidscollege in de Aula van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Meer dan dertig jaar was zij verbonden aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid waar ze zich bezighield met de theoretische grondslagen van de publieke en private sfeer. Sinds de oprichting in 2006 is zij betrokken geweest bij Stichting Beroepseer, waarvan zij bestuurslid was tot 2015.
Ter gelegenheid van haar afscheid van de UvA had Dirk Wolthekker een gesprek met Dorien Pessers voor Folia, het journalistieke medium voor studenten, docenten en medewerkers van de UvA.

Hij schrijft dat Pessers “soms gevreesd werd om haar scherpe woorden en pen, maar ook zeer geliefd was bij collega-wetenschappers en studenten, juist omdat ze altijd op de bres heeft gestaan voor haar vak. Pessers: ‘Waar ik echt een hekel aan had, was dat je vaak te horen kreeg van managers en bestuurders dat een docent ‘aansluiting moet zoeken bij de leefwereld van studenten’. Onzin. Dat moet je juist helemaal niet doen. Studenten willen kennismaken met een andere en nieuwe wereld en die moet je als docent aan hen laten zien. Dát verwachten ze’.”

Wolthekker: Uw afscheidscollege heeft als titel Recht en de fantasma’s van de medische biotechnologie en de rechtsvragen die daaruit voortvloeien. Kunt u dat eens toelichten?
Pessers: “Waar ik op in wil gaan, is de verlossingsfantasie die bestaat rondom de maakbaarheid van het lichaam. Het lichaam wordt steeds meer gezien als een maakbare zaak. Vijftien jaar geleden werd voorspeld dat de 21ste eeuw de gouden eeuw van de medische biotechnologie zou worden. Dat zou best kunnen, maar het heeft wel grote juridische gevolgen. De biotechnische wetenschap zou ons uit het lichamelijke lijden verlossen: een kind via kunstmatige weg en dan ook nog alleen een gezond kind; een zachte dood op het moment dat wij dat willen; kunstmatige intelligentie wegens onze gebrekkige geestelijke vermogens. Aangemoedigd door het aanbod fantaseren we daarover en roepen we de staat op om dat allemaal te regelen. Maar hoe ver ga je en met welke juridische consequenties? Want fantasieën kunnen uitzinnig worden en verworden tot fantasma’s, en die hebben in de geschiedenis weinig goeds opgeleverd. Daar ga ik het vanmiddag over hebben”.

Als een afgerichte kleuter…

Wat beschouwt u als hoogtepunt in uw carrière?
“Het waren niet zozeer hoogtepunten als wel vreugdepunten: aan een nieuw artikel beginnen, worstelen en er uiteindelijk toch uitkomen; de gesprekken met promovendi en collega’s. Dat waren echt momenten van vreugde. En natuurlijk de studenten. Die vormden eigenlijk een constante stroom van vreugde. Dat kwam vooral tot uiting tijdens de werkgroepen: vijfentwintig adolescenten, allemaal jonge en open geesten, die leergierig waren en de collegezaal als andere mensen wilden verlaten dan ze binnengekomen waren. Heel inspirerend. Ik heb altijd gezegd: ‘Studenten zijn de troost van mijn oude dag’.”

De laatste jaren bent u werkzaam aan zowel de UvA als de VU. Ziet u cultuurverschillen?
“Aanvankelijk was de VU in het voordeel: veel kleinschaliger en dus kortere lijntjes dan aan de UvA, waar de managers eerder hun intrede deden. Toen kwamen ook aan de VU de managers, de digitalisering en daarmee de anonimisering. De afgelopen jaren zat ik op de VU in het Initium-gebouw: veel open werkruimtes, waar je je niet kunt concentreren, je geen eigen werkkamer hebt en je aan het eind van de dag je tafeltje moet opruimen, want er mag niets blijven liggen. Die ongelofelijke verkleutering en infantilisering is de academie onwaardig. De Oudemanhuispoort was natuurlijk als gebouw een grote puinhoop, maar ik kon er wel mijn deur afsluiten en hoefde er niet als een afgerichte kleuter mijn boeltje op te ruimen…”

Lees het hele interview van Dirk Wolthekker met Dorien Pessers: ‘Die verkleutering en infantilisering is de academie onwaardig’, Folia,  7 juli 2017: www.folia.nl

Zie ook interview met Dorien Pessers voor de jubileumbundel ter gelegenheid van Tien jaar Stichting Beroepseer 2006 – 2007: Vrijheid is kardinaal onderdeel van beroepsvreugde: https://beroepseer.nl

U P D A T E

Essay De mens als wetenschappelijk te analyseren en modificeren object – De aanbidding van het DNA, door Dorien Pessers, De Groene Amsterdammer, 6 september 2017: www.groene.nl