Het was een mooie zomerdag in juni 2014 toen rechter Rolf M.Treu van een hogere rechtbank in het district Los Angeles een bom legde onder het Amerikaanse openbare schoolsysteem. Hij veegde een vijftig jaar oude wet van tafel door te bepalen dat deze wet die de vaste baan van de leraar bescherming biedt, in strijd is met de grondwet van de staat Californië. Zijn interpretatie van de wet vatte de rechter samen in een vierduizend woorden tellend document. Punt 1 ging over ambtstermijn en dienstverband, en bescherming tegen willekeurig ontslag. Dit soort wetten maakt het moeilijk leraren te ontslaan, met als gevolg dat slechte leraren voor de klas staan. Punt 2 ging over slechte leraren die “voor een groot deel het onderwijs van het kind ondermijnen”. Dat, schreef Treu, is niet alleen “slecht voor de moraal”, maar doet het recht op “een gelijke kans op onderwijs” van de leerling, zoals vastgelegd in Californiës grondwet, geweld aan.

Het was de eerste keer in Californië, en wellicht ook elders, dat een rechtbank de door leerlingentoetsen beoordeelde kwaliteit van de leraar verbond aan het recht van een leerling op onderwijs. Wat er verder zou gaan gebeuren was te voorzien. Het onderwijsestablishment ging in de aanval. Staat en lerarenvakbonden veroordeelden de uitspraak als een poging de vakbonden kapot te maken. Ze wezen erop – en dat is waar – dat de rechtszaak was aangespannen door een verwaande Silicon Valley-kliek die in een van de duurste districten van Amerika woont. Anderen wezen erop dat Treu, aangesteld door de Republikeinse gouverneur Pete Wilson, een fanatieke partijganger was.

Niet gebaseerd op feiten, maar op ideologie

Ondertussen prezen minister van Onderwijs Arne Duncan en Amerika’s bekendste onderwijshervormster Michelle Rhee de beslissing van rechter Treu. Ook een CNN journalist die onderwijsactivist was geworden, Campbell Brown, gaf uiting aan haar instemming en verklaarde dat dit de belangrijkste rechtszaak voor burgerrechten was sinds lange tijd. Zij begon in navolging zelf ook maar meteen met een rechtszaak die op 14 januari 2015 van start ging in New York State. Zo kan het ook, naar de rechter stappen om politiek te bedrijven.

Zowel de staat Californië als de vakbonden zijn in hoger beroep gegaan. Algemeen is men de mening toegedaan dat het hier een rechtszaak betreft die niet gebaseerd is op feiten, maar op ideologie.
Kijk maar naar de namen die achter deze “Vegara vs California-rechtszaak” staan zoals deze zaak genoemd wordt. Deze rechtszaak kan zich overigens scharen in een lange lijst van pogingen leraren hun veerkracht en bescherming te ontnemen, die ze hard nodig hebben om creatief en innovatief te kunnen lesgeven.

De door Silicon Valley-investeerders gefinancierde nonprofit organisatie Students Matter had de zaak aangespannen. Ze huurden dure public relationsfirma’s in en namen een bataljon advocaten in de arm, onder wie Ted Olson, van juni 2001 tot juli 2004 advocaat-generaal van de federale regering van Georg W. Bush.
Students Matter voerde tijdens het proces een mengeling van anecdotische bewijzen en een econometrische*) theorie van “toegevoegde waarde” aan. Het is overigens een door economen sterk bekritiseerde theorie die beschouwd wordt als een simplistische poging de invloed van de leraar en de kennisverwerving van de leerling van elkaar los te koppelen.
Students Matter is opgericht door ingenieur en zakenman David Welch. Hij is mede-oprichter van Infinera Corporation, een communicatienetwerk in Silicon Valley. Welch heeft ook zelf grote sommen geld in Students Matter gestoken, in 2012 meer dan een half miljoen dollar.

De onderwijshervormende Silicon Valley-zakenlieden

De Vegara-zaak is een krachtig begin van een breed te voeren strijd om de toekomst van het Amerikaanse onderwijs. De hervormingen worden niet geleid door actievoerende burgers en vakbondsleiders, maar door Silicon Valley-zakenlieden en miljardairs. De strijd wordt niet gevoerd via de stembus of de wetgevende macht, maar in besloten vergaderingen en rechtszalen. De strijd wordt niet stapsgewijs gewonnen door middel van moeizame compromissen tussen belanghebbenden, maar door ingrijpende juridische beslissingen, mogelijk gemaakt door tactisch gebruik van omvangrijk privé-kapitaal, schrijft Haley Sweetland Edwards in zijn artikel in Time, The War on Teacher Tenure.

Hier wordt politiek bedreven door mensen die door niemand gekozen zijn maar heel graag het openbare schoolsysteem willen vormgeven. Ze vechten voor een zaak, die, geloven ze, in het algemeen belang is. David Welch is de minst bekende onder het half dozijn tech-titanen die zich inzetten. In de afgelopen vijftien jaar heeft Bill Gates van Microsoft miljarden geschonken om de nieuwe educatieve normen – de Common Core State Standards – en een nieuw programma voor geschiedenisonderwijs mee te helpen ontwikkelen. Mark Zuckerberg van Facebook heeft 220 miljoen dollar gestoken in openbare scholen in Newark, N.J. en de San Francisco Bay Area, terwijl Reed Hastings van Netflix miljoen heeft besteed aan de charterschoolbeweging in Californië. Een charterschool ontvangt wel overheidsfinanciering maar is onafhankelijk van de gevestigde openbare scholen. Nadruk ligt op hoge prestaties, het halen van doelen en gemotiveerde leerkrachten. Peter Thiel van PayPal heeft tientallen beurzen van $100,000 uitgedeeld aan kinderen die bereid zijn de universiteit te verwisselen voor “zelf-onderwijs”.

De huidige lichting tech-magnaten die onderwijshervormers zijn geworden treedt in de voetsporen van een lange lijst magnaten van vroeger, van de Carnegies tot de Rockefellers en de Waltons van Walmart, die ook hun geld hebben gestoken in onderwijsprojecten en die ontwikkeld werden met managementstrategieën uit de private sector. Hoewel deze nieuwe groep filantropen in menig opzicht lijkt op de oudere generatie, zijn zij doordrenkt van een modern libertarisch en technologisch ondernemerschap van de vrije markt. In die wereld voeren data en innovatie de boventoon en is disruptie een manier van leven.

Volgens Welch is het belangrijkste aspect van de samenleving het vermogen kinderen te onderwijzen. Maar het onderwijs is niet in staat te veranderen, zegt hij: “Het faalt en het wil niet accepteren dat het faalt, laat staan dat men wat probeert te doen”.
Hij vindt het raar dat leraren in Californië na twee jaar een vaste aanstelling krijgen ter bescherming tegen onredelijk ontslag en dat schoolhoofden de leraren die het kortst in dienst zijn vaak het eerst moeten ontslaan, ongeacht hun prestaties.

Twijfel over toetsmethoden

Welch’s onverwachte overwinning in Californië heeft de controverse over de manier waarop leraren getoetst en beoordeeld worden door hun leerlingen weer extra onder de aandacht gebracht. De meeste staten hebben de prestatietoetsen al verbonden aan een vaste aanstelling, of gaan dat binnenkort doen, en laten een beslissing en het uitkeren van een bonus afhangen van de toetsuitkomsten.
Maar, er is ook iets aan het veranderen. Er is een groep onderwijskundigen die steeds meer de geldigheid van de toetsmethoden in twijfel trekt. Leraren in Florida, Colorado, New York, Texas en Tenessee zijn een rechtszaak begonnen tegen hun staat, aanvoerend dat de methoden waarmee hun prestaties worden gemeten, onredelijk zijn. In New Mexico hebben leraren hun toetsuitslagen uit protest verbrand. Ze eisten daarvoor in de plaats meer ondersteuning en training.
Velen vinden dat de politiek teveel gericht is op koude statistieken die geen rekening houden met de chaotische realiteit van lesgeven in een omgeving waarin kinderen te maken hebben met armoede en geweld.

Onderzoek lijkt hun zienswijze te ondersteunen. In april 2014 hield de American Statistical Association een enquête waarin gevraagd werd of het toegepaste value-added measurement (VAM) wel een adequate methode is om een leraar mee te beoordelen. In mei 2014 ontdekte de American Educational Research Association een “verrassend zwakke” relatie tussen de uitkomst van de VAM-toets van leraren en hun daadwerkelijke vaardigheden. In juli 2014 ontdekte het Ministerie van Onderwijs dat VAM-toetsen sterk verschillen, afhankelijk van het tijdstip waarop de toets werd afgenomen en of de kinderen afgeleid werden. Zelfs de Silicon Valley-hervormers lijken bereid wat minder de nadruk te leggen op toetsen en beoordelingen. In juni 2014 verzocht de Gates Foundation beoordelingen, gebaseerd op de Common Core Standars op te schorten tot 2016, en in augustus kondigde het Ministerie van Onderwijs aan dat staten toetsen ter beoordeling van leraren twee jaar mochten uitstellen. Vervolgens deden in november 2014 diverse onderwijsinstellingen een oproep aan schoolhoofden terughoudend te zijn met onnodige toetsen.

Politiek gevecht of een soap in de rechtbank?

Welch is desondanks vast van plan de strijd tot het einde te voeren. Hij vindt het zijn verantwoordelijkheid de maatschappij te helpen en te verbeteren.
Zowel de staat Californië als lerarenvakbonden zijn in september 2014 officieel in hoger beroep gegaan. Campbel Brown verkondigde in januari 2015 dat ze is begonnen aan “een politiek gevecht”. En die kunnen heel intens zijn, waarschuwde ze. Per slot van rekening is “elk belangrijk gevecht in onze geschiedenis gewonnen op het politieke slagveld. Daar is niet aan te ontkomen”.
Maar Charles Moerdler, de advocaat van lerarenvakbond UFT, merkte op dat deze hele zaak een soap-opera is die in de rechtbank wordt opgevoerd.

Noot ^*) Econometrie is de discipline binnen de economische wetenschap die zich richt op het kwantificeren (het in getallen uitdrukken) van de relaties tussen economische grootheden. Econometrie kan het beste worden omschreven als de wetenschap van het economisch modelleren, waarbij een groot beroep wordt gedaan op technieken uit de wiskunde, de waarschijnlijkheidsrekening en de statistiek.

Referenties

The War on Teacher Tenure, door Haley Sweetland Edwards, Time, 30 oktober 2014: http://time.com
Verschenen in druk in weekblad Time van 3 november 2014

Why a California judge just ruled that teacher tenure is bad for students, door Emily Badger, The Washington Post, 10 juni 2014: www.washingtonpost.com

Judge says effect of bad teachers ‘shocks the conscience’, door Teresa Watanabe, LA Times, 10 juni 2014: www.latimes.com

Judge gives failing grade to teacher tenure laws in California, Judgepedia: http://judgepedia.org (Judgepedia is opgegaan in Ballotpedia. Zie: https://ballotpedia.org/Rolf_Michael_Treu)

Brown v. … How did an ex–news anchor become the most controversial woman in school reform? door Vanessa Grigoriadis, New York News & Politics, 14 januari 2015: http://nymag.com

Teacher tenure case begins in court, Eliza Shapiro, Politico, Capital New York, 15 januari 2015: http://www.capitalnewyork.com/article/city-hall/2015/01/8560210/teacher-tenure-case-begins-court (Niet meer beschikbaar. Zie www.politico.com/states/new-york/city-hall/story/2015/01/teacher-tenure-case-begins-in-court-018854)

Discussion of the American Statistical Association’s Statement (2014) on Using Value-Added Models for Educational Assessment, American Statistical Association, 7 november  2014, Vol. 1, No. 1: www.tandfonline.com