Nieuwe editie van FNV Welzijnsbarometer: zorgsector loopt hard leeg, medewerkers zijn op
Vakbond FNV heeft een diverse groep van ruim 12.000 leden in de sector zorg & welzijn geënquêteerd om in kaart te brengen hoe zij de afgelopen anderhalf jaar hebben ervaren. De FNV voert de enquête elke twee jaar uit. Deze nieuwe editie van de Welzijnsbarometer is de eerste sinds het uitbreken van de coronapandemie.
38% van de medewerkers in zorg & welzijn heeft het afgelopen anderhalf jaar collega’s zien vertrekken vanwege de hoge werkdruk of overbelasting door onderbezetting.
Hierdoor staat een derde meerdere keren per week met te weinig collega’s ingeroosterd. Medewerkers die zelfs dagelijks met onderbezetting te maken hebben, komen het vaakst voor bij apotheken (28%), (academische) ziekenhuizen (19%) en in de verpleeghuizen (19%). Door het tekort aan personeel worden operaties afgezegd, afdelingen gesloten en nemen wachtlijsten zorgelijk toe.
Verlof kan niet opgenomen worden
‘Zorgmedewerkers zijn op’, zegt Bert de Haas, bestuurder FNV Zorg & Welzijn. ‘Al voor de pandemie was de werkdruk enorm hoog en dat is door corona nog eens verergerd. Heel veel momenten om bij te tanken hadden veel werknemers dan ook niet.’ Uit de FNV barometer blijkt dat een derde van de zorgmedewerkers minder vrij konden nemen. Zij bouwden meer verlofuren op dan voorgaande jaren. In branches waar met jaarurensystematiek wordt gewerkt, zoals in de kinderopvang, is geschoven met uren, waardoor ze juist minder verlof konden opbouwen. Voor alle zorg- en welzijnsmedewerkers geldt dat 41% van hen geen verlofuren kan opnemen op de momenten waarop zij dat graag willen en ze niet voldoende tot rust kunnen komen.
Emotionele druk
Marianne, verpleegkundige in een kinderziekenhuis: ‘Ik werk inmiddels al 6 weekenden achter elkaar. Ik zou heel graag mijn zoon van Schiphol ophalen die ruim 3 maanden in het buitenland studeerde, maar dat lukt niet. Er zijn simpelweg te weinig collega’s om het werk te doen. Er komen zoveel verzoeken op de groepsapp om diensten te ruilen vanwege ziekte of om spoeddiensten over te nemen, dat is zorgelijk. Hierdoor voel ik emotionele druk om te blijven werken.’
Maatregelen terugdringen administratie weinig succesvol
Opvallend is dat de verschillende maatregelen om de administratieve lasten tijdens de corona-pandemie terug te dringen, weinig effect lijken te hebben gehad. Bijna de helft van het zorgpersoneel geeft aan dat ze de afgelopen anderhalf jaar juist méér administratieve taken erbij kreeg. Daarmee lijkt de papierwinkel in de sector onverminderd door te groeien. Twee derde van de werkdag van een zorg/hulpverlener bestaat uit direct contact met cliënten, patiënten en kinderen. Het restant van de dag vullen zij met administratieve taken en met schoonmaken, terwijl alle tijd en aandacht naar directe zorg zou gaan.
Marna, jeugdhulpverlener: ‘De meldingen van huiselijk geweld stromen binnen door de lockdowns en het thuiswerken. Deze moeten eerst langs allerlei protocollen en vinkjes voordat het opgepakt kan worden. Iets waar de cliënten geen fluit aan hebben, maar de overheid wil dat per se weten.’
Een andere maatregel die vanwege de coronacrisis is ingevoerd, is het sluiten van de dagbesteding. Het zorgde voor een toename van fysieke en verbale agressie van cliënten. 72% van de werknemers in de gehandicaptenzorg wil dit zo snel mogelijk teruggedraaid hebben. ‘Werkgevers lijken dit nu als verkapte bezuinigingsmaatregel te gebruiken om de dagbesteding niet overal weer te openen’, zegt De Haas.
Vertrekkende collega’s
Medewerkers in de jeugdzorg (56%), de kraamzorg (54%), de academische ziekenhuizen (42%) en in de verpleeghuizen (40%) zagen het afgelopen anderhalf jaar het vaakst collega’s vertrekken. Bovendien overweegt ruim een op de vijf (22%) van alle medewerkers in zorg & welzijn zelf ook om uit de sector te stappen. Vooral de enorme werkdruk, een slechte werk-privé balans en het salaris zijn redenen om weg te gaan.
Acties en stakingen in voorbereiding
De Haas: ‘Dit geeft wederom aan dat het heel belangrijk is om de sector nu aantrekkelijker te maken en gelijk te trekken aan de marktsector op het punt van waardering. De zorg loopt 9% achter op de marktsector in salariëring. Dat moet echt gecompenseerd worden door een financiële injectie uit Den Haag. Structureel meer loon, geen eenmalige bonussen. Daarnaast roepen wij werkgevers op maatregelen te nemen om hun werknemers te beschermen. Ze moeten altijd maar bereikbaar zijn. In de cao-overleggen gaan wij dit ook met werkgevers bespreken. Als FNV gaan wij alleen akkoord met afspraken die tot verlaging van de werkdruk leiden en een reële structurele loonsverhoging voor álle medewerkers. Overal waar dit niet gebeurt overleggen we met onze leden, er volgen mogelijk acties en stakingen, zoals nu al in de kinderopvang en binnenkort in de academische ziekenhuizen.’
Downloaden rapport De sector Zorg & Welzijn gedurende de coronapandemie, door Suzanne Plantinga en Ruben van Rooijen, onderzoeksbureau Blue Field, FNV, september 2021: https://fnvsawebprd.blob.core.windows.net/fnvmediacontainer/fnv/attachments/fnv/11/116f6a55-08e9-4f25-80c3-3283b20cce45.pdf
Alarmerende FNV Zorg & Welzijnsbarometer: Sector loopt hard leeg, door Danielle van Essen, FMV , 17 september 2021: www.fnv.nl
Binjamin Heyl
Dat de welzijnsbarometer hard leeg loopt in de zorgsector lijkt mij eerlijk gezegd een open deur en wie weet hoe lang deze al aan het leeglopen is. De gevolgen zijn bekend, de oorzaak is al decennia bekend, welke therapie al jaren geleden ingezet had moeten worden, is eveneens al lang bekend. Het is allemaal al decennia bekend bij bewindspersonen, volksvertegenwoordigers, beleidmakers, zorgverzekeraars bestuurders, beroepsverenigingen en vakbonden. Iedereen die bij de zorg betrokken is weet, kan weten, dat het al jaren bergafwaarts gaat met het welzijn van verpleegkundigen en verzorgenden en daarmee dat de centraal staande patienten, clienten, bewoners daardoor in intensiviteit, meer nodeloos lijden. Lijden dus wat niet nodig is. En een en ander is zo ingericht dat iedereen, en dus niemand, ergens verantwoordelijk voor gesteld kan worden en er al decennia maar wat aangerommeld wordt. Ik begreep dat iedereen met iedereen samenwerkt, goed en intensief en uitgaand van de centraal staande patient, client, bewoner (want iedereen die je spreekt de patient, client, bewoner staat totaal centraal en dus ook diens leefwereld waar onder meer verpleegkundigen en verzorgenden actief in zijn. Je wordt er mee dood gegooid en dan ook nog eens het geweldige zorgaanbod: liefdevolle zorg, professionele zorg, warme zorg, in kracht gezette zorg en nog veel meer soorten zorg in de aanbieding).
”38% van de medewerkers in zorg & welzijn heeft het afgelopen anderhalf jaar collega’s zien vertrekken vanwege de hoge werkdruk of overbelasting door onderbezetting” Wat heeft de politiek, beroepsverenigingen, vakbonden, brancheverenigingen intensief, constructief, ethisch verantwoord overleggend concreet gedaan, toen deze ontwikkeling zich steeds duidelijker en in ernstigere vorm begon af te tekenen, om deze neerwaartse ontwikkeling te stoppen en met welk concreet resultaat?
”Opvallend is dat de verschillende maatregelen om de administratieve lasten tijdens de corona-pandemie terug te dringen, weinig effect lijken te hebben gehad. Bijna de helft van het zorgpersoneel geeft aan dat ze de afgelopen anderhalf jaar juist méér administratieve taken erbij kreeg”.
Wat heeft de politiek, beroepsverenigingen, vakbonden, brancheverenigingen intensief, constructief, ethisch verantwoord overleggend concreet gedaan, toen deze ontwikkeling zich steeds duidelijker en in ernstigere vorm begon af te tekenen, om deze neerwaartse ontwikkeling te stoppen en met welk concreet resultaat?
Het is ronduit beschamend dat de beroepsverenigingen/vakbonden, brancheverenigingen, beleidmakers, bewindspersonen, volksvertegenwoordigers niet in staat zijn, of gewoon niet willen uit desinteresse, wellicht te druk bezig zijn met eigen machtspositie te handhaven, versterken, uitbreiden, ten koste van al die mensen die o, zo centraal staan, en verpleegkundigen en verzorgenden die zich wel voor deze mensen interesseren, wel betrokken zijn, wel proberen zoveel als mogelijk nodeloos lijden te voorkomen, bestrijden, op te heffen. De verpleegkundigen en verzorgenden en daardoor dus ook de centraal staande patienten, clienten, bewoners, worden in feite door zowel de FNV, CNV, NU91. V&VN, BPSW, FBZ, Actiz, (en degenen die ik in dit rijtje mis) Bewindspersonen en Volksvertegenwoordigers al decennia in de steek gelaten. Ze hoeven zich daar ook helemaal niets van aan te trekken want verpleegkundigen en verzorgenden voor morele keuzes plaatsen die niet in hun schoenen thuis hoort, hoort bij het machtsspel dat hard gespeeld wordt. Verpleegkundigen en verzorgenden wordt verwacht dat zij gewoon door werken tot zij er, desnoods letterlijk, bij neervallen. Uit het gevoerde beleid de afgelopen veertig jaar kun je onmogelijk anders concluderen. .
In mijn beleving ontbreekt het bij bewindspersonen, volksvertegenwoordigers, beroepsverenigingen, brancheorganisaties aan moreel besef dat zij verpleegkundigen en verzorgenden niet datgene bieden wat zij hen kunnen bieden om hun werk professioneel uit te kunnen voeren en het kennelijk de normaalste zaak, van de wereld vinden, passend binnen hun morele uitgangspunten, dat elke dag duizenden patienten, clienten, bewoners nodeloos lijden.
Zowel de FNV, CNV, NU91. V&VN, BPSW, FBZ, Actiz, Bewindspersonen en Volksvertegenwoordigers laten de verpleegkundigen en verzorgenden al decennia in de steek en dat daardoor duizenden patienten, clienten, bewoners elke dag nodeloos schijnt hen helemaal niets te doen. Ze hoeven zichg daar ook helemaal niets van aan te trekken want iedereen , dus niemand daarvoor verantwoordelijk, dus iedereen kan Pontius Pilatus spelen en de handen wassen met de mooie woorden: Wij, vinden geen enkele schuld bij ons zelf, zover er sprake is van schuld ligt die elders, en we danken een of andere godheid dat verpleegkundigen en verzorgenden wel door blijven werken, dus wat is het probleem? Misschien als het echt uit de hand loopt wij wel onze verantwoordelijkheid nemen, ingrjpen en wellicht zelfs bereid bereid zijn schuld te belijden.