Zorgprofessionals geven in 2023 de kwaliteit van zorg het rapportcijfer 7,2. De veiligheid van zorg krijgt een 7. Ondanks deze respectabele cijfers blijken zowel de kwaliteit als de veiligheid van zorg onder druk te staan. Zo ervaart 44% van hen een verslechtering van kwaliteit van zorg in de afgelopen twee jaar en geeft 29% dit aan wat betreft de veiligheid van zorg. Dit en meer blijkt uit de tweejaarlijkse Monitor Kwaliteit en veiligheid van zorg 2023. De monitorpeiling werd gedaan onder deelnemers van het Panel Verpleging & Verzorging van het Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg.
Elke twee jaar vraagt het Nivel aan verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten, praktijkondersteuners en begeleiders wat zij vinden van de kwaliteit en veiligheid van de zorg die zij verlenen. Om inzichtelijk te maken wat goed gaat en welke knelpunten er zijn, vraagt Nivel in een online vragenlijst naar hun ervaringen met de directe cliëntenzorg, ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg, wijkverpleging, verpleeghuiszorg en huisartsenzorg.

Een meerderheid (61%) van de zorgprofessionals werkzaam in de verpleging of verzorging vindt de kwaliteit van de door hen geboden zorg (zeer) goed. Bijna de helft (46%) vindt het veiligheidsbeleid (zeer) goed. Deze ervaringen blijven vrijwel stabiel in de jaren 2019, 2021 en 2023. Tegelijkertijd zijn er signalen dat de kwaliteit en veiligheid van zorg onder druk staan.

Registratielast

Bijna de helft van de zorgprofessionals (46,9%) vindt de hoeveelheid administratief werk onredelijk en denkt dat dit werk ten koste gaat van de cliëntenzorg. In 2021 leek een gunstige ontwikkeling zichtbaar dat dit percentage afnam. De huidige peiling van 2023 laat echter zien dat dit percentage stabiel blijft tussen 2019 en 2023. Ook het aantal uren dat zorgprofessionals besteden aan verslaglegging over zorg en registraties voor organisaties en de werkdruk die zij daardoor ervaren nemen niet af, maar blijven stabiel. Dit is geen gunstige ontwikkeling gezien de acties die worden uitgevoerd om de registratielast van zorgprofessionals te verminderen, onder andere vanuit het VWS-programma ‘[Ont]Regel de zorg’. Tegelijkertijd sluiten deze bevindingen aan bij de Kamerbrief van minister Helder waarin zij beschreef nog te weinig resultaten te zien van dit programma.

Andere onderzoeken over registratielast richten zich veelal op langdurige zorg. Nivels onderzoek laat echter zien dat dit onderwerp ook in de curatieve zorg om aandacht vraagt. Zo ervaren zorgprofessionals uit de GGZ het vaakste een verhoogde werkdruk door verslaglegging en besteden de zorgprofessionals in ziekenhuizen de meeste tijd aan verslaglegging over de zorg. Deze bevinding onderschrijft eerder onderzoek waaruit bleek dat een brede aanpak nodig is om de regeldruk in de zorg te verminderen.

Zeggenschap

Zeggenschap wordt vooral ervaren binnen het dagelijks werk, minder bij beleidsbeslissingen Bijna twee derde van de zorgprofessionals (64,1%) ervaart zeggenschap over het eigen werk. Echter nog geen derde van alle zorgprofessionals (29,3%) vindt dat ze geen mogelijkheid hebben om deel te nemen aan beleidsbeslissingen binnen de organisatie. Deze bevinding komt overeen met een peiling vanuit het Landelijk Actieplan Zeggenschap en Veerkracht (2022), waaruit ook bleek dat zorgprofessionals het minst tevreden zijn met zeggenschap op organisatieniveau . Bij die peiling werd geen onderscheid naar zorgsectoren gemaakt.  Nivels onderzoek laat zien dat de ervaringen van zorgprofessionals wel verschillen per sector. Zorgprofessionals in de huisartsenzorg geven het meest aan dat zij zeggenschap ervaren, zowel over het eigen werk als binnen de organisatie. Zorgprofessionals in ziekenhuizen zijn het minst tevreden over de zeggenschap in het eigen werk en zorgprofessionals in de gehandicaptenzorg over zeggenschap binnen de organisatie. Verder laat het onderzoek een samenhang zien tussen de ervaren zeggenschap en ervaren kwaliteit en veiligheid van zorg. Naarmate zorgprofessionals vaker zeggenschap ervaren, zijn zij ook positiever over de kwaliteit en veiligheid van zorg.

Conclusie

De meerderheid (61%) van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten, begeleiders en praktijkondersteuners vindt de kwaliteit van zorg (zeer) goed en bijna de helft (46%) vindt het veiligheidsbeleid (zeer) goed. Deze percentages bleven stabiel over de jaren 2019, 2021 en 2023. Ook zijn de percentages zorgprofessionals met plezier in hun werk hetzelfde gebleven (89%). Dit zijn positieve bevindingen gezien dat zorgprofessionals tussen 2019 en 2023 te maken kregen met moeilijke omstandigheden door de wereldwijde coronacrisis. Toch laat het huidige onderzoek ook zien dat de kwaliteit en veiligheid van zorg onder druk staan, aangezien een derde van de zorgprofessionals de indruk heeft dat de kwaliteit en veiligheid van zorg achteruit gaan. Reden daarvoor zijn volgens zorgprofessionals vaak een verhoogde werkdruk en personeelstekorten.

Herhaling van het monitoronderzoek over twee jaar zal uitwijzen of de kwaliteit en veiligheid van zorg op niveau blijven met de oplopende personeelstekorten en een stijgende vraag naar zorg

Downloaden rapport Kwaliteit en veiligheid van zorg in 2023. De meningen van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten, begeleiders en praktijkondersteuners, door Sofie Noorland, Peter Spreeuwenberg,
Kim de Groot, Nivel, 2023: www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1004510.pdf

Kwaliteit verpleegkundige zorg nog altijd hoog, maar wel meer onder druk, 27 november 2023, Nivel: www.nivel.nl

Figuur bovenaan is ontleend aan het rapport ‘Kwaliteit en veiligheid van zorg in 2023