Kamer wil mede bepalen welke stukken van Kabinet geheim moeten blijven. Openheid gaat niet ver genoeg

Dagblad Trouw meldt dat de Tweede Kamer nog niet tevreden is over de nieuwe openheid van het kabinet. Ze wil meer meer inspraak in de beoordeling welke stukken toch geheim moeten blijven. Dat bleek uit het debat in de Tweede Kamer over de afspraken met de regering over de omgang met informatie op 5 juli 2021.

1 juli 2021 werd bekend gemaakt dat bij toezending van stukken over wetgeving en beleid aan de Eerste en Tweede Kamer, het kabinet voortaan ook de departementale nota’s openbaar zou maken die door de bewindspersoon zijn gebruikt bij de besluitvorming (zg. ‘beslisnota’s’). Hiermee wil het kabinet de afwegingen achter besluiten op een toegankelijke wijze inzichtelijk maken voor parlement, pers en publiek .
De Kamer kan bovendien altijd zelf stukken opvragen.

Er zijn wel uitzonderingen op de regel. Volgens de Grondwet mag de regering stukken geheim houden als “het belang van de staat“ in het geding is. Tot voor kort interpreteerde de regering dit zo breed, dat alle stukken met ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ van ambtenaren ook geheim mochten blijven. Dit stond bekend als de ‘Rutte-doctrine’.

Een te lange lijst

Demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft dertien punten vastgesteld die onder ‘het belang van de staat’ vallen. Die lijst is te lang volgens de partie SP en D66.
Op de lijst staan bijvoorbeeld ‘lopende onderhandelingen’ of ‘belang van controle, inspectie en toezicht’. In het Kindertoeslagschandaal kreeg de Kamer bepaalde informatie niet omdat die ‘toezichtsvertrouwelijk’ zou zijn.  Dit argument blijkt dus nog steeds geldig.

De Kamer wil nu mede bepalen of stukken terecht of onterecht geheim blijven, bijvoorbeeld met een speciale commissie. SP-Kamerlid Renske Leijten diende een motie in tijdens het Notaoverleg van 5 juli 2021:

overwegende dat een goede informatievoorziening van essentieel belang is voor de Tweede Kamer om haar controlerende taak goed uit te kunnen oefenen;

verzoekt de regering, zo snel mogelijk met een overzichtelijk en doorzoekbaar register te komen waarin duidelijk vermeld staat welke actuele overheidsinformatie waar beschikbaar is;

verzoekt de regering tevens, voor het einde van het jaar met een plan te komen hoe ook gearchiveerde overheidsdata hierin ontsloten kunnen worden,

verzoekt de regering tevens, voor het einde van het jaar met een plan te komen hoe ook gearchiveerde overheidsdata hierin ontsloten kunnen worden,

Motie van het lid Leijten over een register waarin duidelijk staat welke actuele overheidsinformatie waar beschikbaar is, Tweede Kamer, 5 juli 2021: www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2021Z12664&did=2021D27226

Tweede Kamer: Nieuwe openheid van regering gaat niet ver genoeg , door Wendelmoet Boersema, Trouw, 5 juli 2021: www.trouw.nl/politiek/tweede-kamer-nieuwe-openheid-van-regering-gaat-niet-ver-genoeg~b1ab37a7/

Nieuwe openheid van het kabinet gaat voor de Tweede Kamer nog niet ver genoeg, door Trudy Brandenburg-van de Ven, Villamedia, 6 juli 2021: www.villamedia.nl

Rijksoverheid maakt voortaan ook departementale beslisnota’s openbaar, Blogs Beroepseer, 1 juli 2021: https://beroepseer.nl