Huidige werkwijze in zorg functioneert niet meer. RVS presenteert stappenplan voor fundamenteel andere zorg

Afvinklijstjes. Vragenlijsten. Wie kent ze niet? Zorgverleners moeten van alles bijhouden. En patiënten moeten van alles invullen. Maar gebeurt er wel iets met al die cijfers? Veel zorgverleners en patiënten twijfelen daarover. Kan dit anders? Jazeker, zegt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving in het adviesrapport Blijk van vertrouwen. Anders verantwoorden voor goede zorg. Er is teveel administratieve rompslomp.
Aanleiding voor dit advies is dat steeds meer zorgverleners en patiënten klagen over de administratieve rompslomp in de zorg. Ze zien het nut niet meer van al die afvinklijsten en vragenlijsten. Patiënten zeggen dat zorgverleners hierdoor minder tijd hebben voor de zorg zelf. Zorgverleners zeggen dat ze hierdoor minder goede zorg kunnen leveren. Ze hebben ook minder plezier in hun werk.

Huidige werkwijze werkt niet meer

Op dit moment registreren zorgverleners van alles omdat organisaties van buitenaf – zoals toezichthouders en inkopers – daarom vragen. Maar die organisaties vragen om informatie waarvan de zorgverleners zelf het nut niet inzien. Anders gezegd: de huidige manier van verantwoording afleggen werkt niet meer. Deze manier gaat ervan uit dat je zorg objectief en eenvoudig kan meten. De werkelijkheid is veel ingewikkelder. Die kun je niet vatten in cijfers en percentages.

Het roer moet om: zorgverleners zelf aan zet

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving adviseert in het advies om het systeem van verantwoorden om te gooien. Er is een nieuw systeem nodig waarbij de zorgverleners zelf het voortouw nemen. Een open gesprek tussen zorgverleners en patiënten staat centraal, maar ook overleg met toezichthouders en inkopers. Daarbij is de blik gericht op de toekomst, niet op het verleden.

Omslag in vier stappen

Hoe kunnen zorgverleners op een zinvolle manier laten zien wat ze doen? De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving schetst vier stappen:

1. Zorgverleners aan zet

Zorgverleners nemen het initiatief voor een andere manier van verantwoorden. Zij gaan daarbij verschillende methodieken inzetten. Ze organiseren zich in lerende netwerken.

2. Toezichthouders zoeken de praktijk op

Externe toezichthouders en inkopers gaan in gesprek met de praktijk en zoeken die ook op. Inkopers sluiten meerjarige overeenkomsten af met zorgaanbieders.

3. Open gesprek

Zorgverleners, inkopers en patiëntenorganisaties gaan samen om de tafel om kwaliteitskaders te ontwikkelen die ruimte laten voor maatwerk. Het gaat er niet meer om dat de administratie op orde is, maar dat er sprake is van kwaliteit en doelmatigheid.

4. Open houding

De nieuwe werkwijze vraagt een andere houding van alle partijen. Alle partijen houden in de gaten of de manier van verantwoorden nog wel zinnig is en bijdraagt aan het doel, namelijk: de zorg en ondersteuning waar nodig verbeteren.

Minder registreren, meer van elkaar leren

Met deze nieuwe manier van verantwoorden kan er een praktijk ontstaan van leren en verbeteren. Zorgverleners en patiënten praten immers samen over de kwaliteit van zorg. Op basis van evaluaties en feedback passen zorgverleners hun werkwijze aan. Zo kunnen zorgverleners beter inspelen op ingewikkelde situaties. En zo wordt verantwoorden zinvol.
Het zorgt ervoor dat de zorg verbetert en dat zorgverleners weer plezier hebben in hun werk.

Op pagina 16 van Blijk van vertrouwen staat:

“De RVS is niet de eerste die nadenkt over anders verantwoorden in de zorg. Ook anderen zoeken naar vormen die beter passen bij de huidige zorgpraktijk en effectiever bijdragen aan gedragsverandering en verbetering. Bij dit advies heeft de Raad zich dan ook laten inspireren door bestaande ideeën en initiatieven, zoals bijvoorbeeld Bewijzen van goede dienstverlening (WRR 2004), Van tellen naar vertellen, en terug (Baart en Willeme 2010), Zorgvernieuwing (Van Dalen 2012), Anders verantwoorden (Actiz 2014), Het kleine alternatief voor de zorg (De Blok et al. 2016), Ont(regel) de zorg (2017) en Anders vasthouden (Hart 2017).”

Adviesrapport Blijk van vertrouwen – Anders verantwoorden van goede zorg, Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, 14 mei 2019: https://www.raadrvs.nl

Infographic kernboodschap advies ‘Blijk van vertrouwen’. Klik op infographic voor vergroten