In het opninieblad Forum van werkgevers- en ondernemingsorganisatie VNO-NCW staat een artikel over hoe Sander Dekker het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs – vmbo – in de kou laat staan. Het VNO-NCW maakt zich grote zorgen over de toekomst van het technisch vmbo. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft de organisatie dat de vernieuwing van het onderwijs niet gepaard gaat met extra geld voor de inventaris van technieklokalen. Daardoor zullen naar verwachting vmbo-techniekafdelingen verdwijnen op vele plaatsen in het land.

Wat een radicale vernieuwing van het technisch vmbo moest worden, dreigt uit te lopen op een regelrechte ramp. Wél een goed plan om leerlingen voor te bereiden op de beroepen van de toekomst, maar géén geld om dat te realiseren. Het is absoluut een gemiste kans, vindt schooldirecteur Henri van Breugel. Zelfs op zijn Gilde Vakcollege Techniek in Gorinchem, de grootste technische vmbo-school van het land, kunnen de leerlingen straks niet sleutelen aan een windmolen. Te duur om aan te schaffen en meer geld vanuit de overheid komt er niet. Terwijl duurzame energie wel een keuzevak is in de nieuwe examenprogramma’s. Gebruik maar een computersimulatie, is de boodschap, terwijl zijn leerlingen juist met hun handen willen werken.

Veel schooldirecteuren waren zo blij met de plannen van staatssecretaris Dekker om het vmbo eens grondig op de schop te nemen. Weg met de 35 oude leerrichtingen, hoera voor tien nieuwe profielen die helemaal aan de eisen van deze tijd zijn aangepast. Eindelijk modern onderwijs voor vijftig procent van alle leerlingen die deze vorm van onderwijs volgt.
Het plan ligt er, alleen er is geen geld. En dus zullen veel scholen gedwongen zijn vooral de technische profielen links te laten liggen, want duur. Vmbo-scholen in Deventer, Enkhuizen en Hoogeveen hebben al gezegd dat ze geen uitgebreid technisch onderwijs zullen aanbieden. En dat is nog maar het topje van de ijsberg, verwacht Van Breugel. Hij heeft nog het geluk dat zijn school groot is. Dagelijks komen zo’n achthonderd leerlingen van heinde en ver naar het Gilde College toe. Maar ook voor deze school zijn de investeringen maar nauwelijks op te brengen. Hoe moet dat dan met al die vmbo’s waar de middelen nog schaarser zijn?

En zo voltrekt zich dan een ramp waar buiten de vmbo’s zelf niemand aandacht voor lijkt te hebben.

Vicieuze cirkel

Op het eerste gezicht lijkt het logisch dat er niet hele nieuwe afdelingen techniek uit de grond worden gestampt op alle vmbo’s. Veel scholen hebben last van een teruglopend leerlingenaantal, deels door het onterecht slechte imago van het vmbo – ouders doen er vaak álles aan om hun kind naar de havo te krijgen – en deels doordat er gewoon minder kinderen zijn. En ja, zeker op de afdeling techniek loopt op veel scholen nog maar een handjevol leerlingen rond. Dat is geen regionaal probleem. Ook in grote steden zoals Amsterdam hebben maar een paar scholen zo’n afdeling. Alleen al in de hoofdstad halveerde de afgelopen tien jaar het aantal leerlingen dat een technisch profiel koos. Een rechtstreeks gevolg van de manier waarop het vmbo wordt bekostigd door de overheid. Door hun beperkte en verouderde afdeling techniek slagen scholen er niet in leerlingen warm te maken voor een technische profielkeuze. Daarvoor en daardoor krijgen ze van de overheid ook niet genoeg geld om nu de afdeling te gaan vernieuwen, aangezien scholen per leerling bekostigd worden. En het geld dat er binnenkomt, geven schoolbestuurders doorgaans liever uit aan de havo en het vwo, stelt Ton de Groot, directeur van het Teylingen College. Want daar valt mee te scoren. Een vicieuze cirkel dus.

Niet rendabel

Dat terwijl het praktische beroepsonderwijs echt geld nodig heeft om leerlingen klaar te stomen voor het mbo en voor de arbeidsmarkt. Van Breugel kent scholen die van ellende hun eigen oefenmateriaal maar simuleren. Plak maar vier lange repen tape op de grond en voilà, je hebt een vrachtwagen. Daar moeten de leerlingen dan pallets ‘inladen’. En dan proberen scholen in te springen op de overgang naar duurzame energie met het profiel Produceren, Installeren en Energie, is ook dat voor veel scholen niet te betalen. ‘Neem bijvoorbeeld installatietechniek’, zegt Van Breugel. ‘Er zijn op dit moment negentien scholen die dat aanbieden, waarvan een groot deel minder dan tien leerlingen heeft’. Een volledig ingericht lokaal kost 600.000 euro aan inventaris. Om als school zo’n werkplaats rendabel te laten draaien, heb je ruim honderd leerlingen nodig, rekent directeur Ton de Groot van het Teylingen College uit. Vijf flinke schoolklassen dus. Onhaalbaar op dit moment.

In de wind geslagen

Niet dat het ministerie van Onderwijs of staatssecretaris Sander Dekker nooit gewaarschuwd is. In tegendeel. Ondernemers hebben in 2011 en 2013 al aangegeven dat er meer aandacht voor het vmbo moet zijn en dat er meer geld vooral naar het technisch vmbo moet. Dáár komen immers de leerlingen vandaan – de helft van alle leerlingen in het voortgezet onderwijs – die doorstromen naar het mbo en waarnaar in het bedrijfsleven een grote vraag is. Maar dat advies is door de politiek in de wind geslagen. Ook bij de vernieuwing van het vmbo is er door ondernemers op aangedrongen meer geld vrij te maken om de veranderingen ook kans van slagen te geven. Dekker deed niets met dat advies. De staatssecretaris meldde wel in een kamernota dat er kosten gemoeid zijn met de vernieuwing. Maar extra geld vrijmaken, deed hij niet.

Ook niet toen zijn eigen partij, de VVD er in de Kamer vragen over stelde, bleef hij erbij hierover geen uitspraken te kunnen doen. Behalve dan dat het bedrijfsleven maar moet bijdragen aan de basisinventaris voor de scholen. Wat nu al op grote schaal gebeurt: dankzij de hulp van het bedrijfsleven kunnen veel scholen nu nog net hun technische afdeling openhouden. Maar om nou te verlangen dat ondernemers straks een compleet nieuwe werkplaats inrichten…

Lees het hele artikel Hoe Sander Dekker het vmbo in de kou laat staan, waarin aan het eind ook weer eens gewezen wordt op het slechte imago van het vmbo dat maar niet wil wijken, door Judith Katz en Paul Scheer, VNO-CNW, 19 april 2016: www.vno-ncw.nl/forum

Lees ook: ‘Grote zorgen over toekomst technisch vmbo’, VNO-CNW, 19 april 2016:
www.vno-ncw.nl/nieuws

‘Politiek vergat geld voor vernieuwing vmbo’, VNO-CNV, 10 maart 2016: www.vno-ncw.nl/nieuws