De Algemene Rekenkamer heeft de aanpak van wachtlijsten in de specialistische GGZ onderzocht. De opzet daarvan is zo breed, dat patiënten met zware psychische problemen, vaak veroorzaakt door een combinatie van aandoeningen, er niet mee geholpen zijn. Naar schatting moeten 11.000 van deze patiënten vier maanden of langer wachten tot de behandeling kan beginnen

Hoe complexer de problematiek, hoe langer de wachttijd

De Algemene Rekenkamer trekt de conclusie dat hoe complexer de problematiek is, hoe langer de wachttijd. Dat geldt zeker als een ernstige psychische aandoening gepaard gaat met andere problemen of als de patiënt verstandelijk beperkt is.

De schatting dat 11.000 mensen te lang moeten wachten op de start van de behandeling is gebaseerd op peilingen naar de wachtlijsten bij ggz-instellingen, die de koepelorganisaties GGZ Nederland en MeerGGZ in 2018 hielden. Het ligt zo’n 40 keer hoger dan de 250 à 300 patiënten waarmee de staatssecretaris van VWS rekent in het plan van aanpak dat hij in maart 2020 naar de Tweede Kamer stuurde. De Rekenkamer zegt daarom dat het risico bestaat dat dit plan ‘onvoldoende zal bijdragen aan het verkorten van de wachttijden’.

Jaarlijks doen 1,3 miljoen mensen een beroep op de ggz. Het overgrote deel van hen wordt op tijd geholpen. Dat neemt echter niet weg dat voor de relatief kleine groep van 11.000 mensen de consequenties van te lange wachttijden groot kunnen zijn.

De Algemene Rekenkamer wijst drie oorzaken aan voor te lange wachttijden:

Financiële prikkels in de bekostiging van de ggz maken het voor de zorgaanbieders aantrekkelijk om zich vooral te richten op patiënten met minder zware problemen.
Patiënten met een zware zorgvraag zijn aangewezen op geïntegreerde ggz-instellingen, waar professionals vanuit verschillende disciplines samenwerken. Juist in deze instellingen is een capaciteitsprobleem, onder meer door een personeelsgebrek.
Het is moeilijk om geschikte begeleiding te vinden voor patiënten die de specialistische ggz kunnen verlaten. Hierdoor blijven zij plaatsen innemen die eigenlijk vrij zouden moeten komen voor nieuwe patiënten.

Aanbevelingen

De Algemene Rekenkamer beveelt de staatssecretaris van VWS aan om met wachttijdbeleid te komen dat zich speciaal richt op de groep van 11.000 patiënten die te lang op behandeling moeten wachten.

Methoden en normen

Om antwoord te vinden op de vraag naar de resultaten van de aanpak van wachttijden in de specialistische ggz, heeft de Algemene Rekenkamer literatuuronderzoek gedaan, data geanalyseerd en vijftig interviews afgenomen met betrokkenen. Dat waren onder meer vertegenwoordigers van landelijke organisaties, aanbieders van ggz, patiëntvertegenwoordigers, huisartsen, zorgverzekeraars, gemeenten en betrokkenen in acht regio’s (in zes daarvan zijn taskforces actief om de wachttijden aan te pakken).

Downloaden rapport Geen plek voor grote problemen, Algemene Rekenkamer, 25 juni 2020: https://beroepseer.nl

Geen plek voor grote problemen. Aanpak van wachttijden in de specialistische ggz, Algemene Rekenkamer, 25 juni 2020: www.rekenkamer.nl