Zzp’ers zijn de dagloners van de 21ste eeuw. Overheid faciliteert uitbuiting

Yvonne Hofs, redacteur economie van de Volkskrant schrijft in een uitgebreid artikel dat veel zelfstandigen zonder personeel, de zogenaamde zzp’ers, ondanks alle jubelverhalen over het vrije ondernemerschap amper kunnen rondkomen. Ze jagen bovendien ook de samenleving op kosten en richten de economie te gronde. Oorzaak daarvan zijn de subsidies van de overheid voor zzp’ers. Daarmee stimuleert de overheid de wedloop naar de bodem op de arbeidsmarkt waar sprake is  van regelrechte uitbuiting door opdrachtgevers. Bedrijven die vrijwel niets willen betalen, maar de zzp’er voorhouden dat de aangeboden klus ‘wel heel goed staat op je cv’.

Het aantal zzp’ers en eenmanszaken dat bij de Kamer van Koophandel (KvK) staat ingeschreven, nam tussen 2009 en 2014 met 51 procent toe. Inmiddels verdient meer dan één op de tien werkenden zijn hoofdinkomen als zzp’er. Het CBS telde in 1996 330 duizend zzp’ers en in juni 2014 ruim 800 duizend. Die groei zette in 2015 door. “Als het beleid niet verandert, stijgt het aandeel zzp’ers van 12 procent van de werkzame mannen in 2010 naar 19 procent in 2030”, voorspelde het CBS in maart 2015. Onder vrouwen zou dat aandeel van 8 naar 9 procent gaan.
Nergens groeit het aantal zzp’ers zo snel als in Nederland.

De lobby van opdrachtgevers en belangenorganisaties profiteert

Hofs schrijft over de uitwassen die het gevolg zijn van de “pijlsnelle groei van het aantal zzp’ers in Nederland en de schaamteloosheid waarmee sommige werkgevers – pardon, opdrachtgevers – hun groeiende macht op de arbeidsmarkt exploiteren en de zwakke onderhandelingspositie die een bepaalde groep werkzoekenden – pardon, ondernemers – daar tegenover stelt. En ten slotte, maar zeker niet minder belangrijk: het toedekken van deze misstand door opdrachtgevers, die daartoe slim gebruik maken van manipulatie en begripsvervaging”.

“De lobby van opdrachtgevers en belangenorganisaties van zzp’ers profiteert van het feit dat verschillende groepen werkenden die behalve hun zzp-label bij de Belastingdienst weinig tot niets met elkaar gemeen hebben, onder één noemer worden geschaard. De ict-specialist en de bedrijfsconsultant die hun opdrachtgevers voor het uitkiezen hebben en met gemak een paar ton per jaar vangen, heten zzp’ers. De toekomstige mkb’er die zijn startende eenmansbedrijfje zo snel mogelijk wil uitbouwen tot een onderneming mét personeel idem dito. Maar ook de pseudo-zelfstandigen in de bouw en de thuiszorg die zich tegen afbraaktarieven verhuren en nauwelijks kunnen rondkomen, worden op deze grote hoop gegooid”.

De overheid faciliteert de uitbuiting met subsidies

“De opdrachtgevers van zzp’ers proberen de arbeidsrechtelijke verpaupering van een steeds groter deel van de werkende bevolking te verhullen door deze paupers af te schilderen als vrije, ambitieuze ondernemers. Die opdrachtgevers zijn niet alleen bedrijven, maar ook (semi-)publieke instellingen. Zij hebben er alle belang bij de uitbuiting in sommige delen van de arbeidsmarkt te verdoezelen. Zij willen ook verdoezelen dat de overheid die uitbuiting faciliteert door het zzp-schap te subsidiëren. Het bedrijfsleven wil het steeds ruimere aanbod van goedkope arbeiders niet in gevaar brengen. Ook de overheid profiteert als opdrachtgever van dat aanbod. Samen proberen ze dan ook de illusie in stand te houden dat een ploeterende arbeider die smeekt om werk eigenlijk een veelgevraagde bedrijfsconsultant is die soeverein zijn eigen zaakjes regelt”.

“Slecht betaalde zzp’ers verdienen zo weinig dat ze alleen kunnen rondkomen als ze niet of nauwelijks belasting en sociale premies betalen en als ze zorg- en huurtoeslag ontvangen. Die aanzienlijke belastingvoordelen en toeslagen zijn cruciaal voor hun verdienmodel. Zonder zulke aalmoezen kan hun ‘onderneming’ niet voortbestaan. Eigenlijk moet het uurtarief van een zzp’er hóger zijn dan het loon van een werknemer in een soortgelijke functie, omdat de zzp’er meer risico neemt. Hij moet niet alleen zelf in zijn pensioen voorzien, maar ook een buffer aanleggen voor het geval hij werkloos of ziek wordt”.

Onder de kostprijs

“Zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt kunnen onder de kostprijs werken doordat ze hun riante fiscale aftrekposten en toeslagen gebruiken als aanvulling op hun inkomen. Doordat ze netto meer overhouden van hetzelfde bruto inkomen, kunnen ze minder vragen dan een werknemer. Het Centraal Planbureau berekende het verschil: een zzp’er houdt van elke euro die hij verdient 15 tot 25 cent meer over dan een werknemer. De ‘zelfstandige onderneming’ van de zzp’er krijgt dus behoorlijk wat staatssteun”.

Lees het hele artikel Waarom zzp’ers de economie te gronde richten, door Yvonne Hofs, de Volkskrant, 23 januari 2015: www.volkskrant.nl

Zie ook Centraal Bureau voor de Statistiek: Dossier ZZP: www.cbs.nl/nl-nl/dossier/dossier-zzp

U P D A T E

Helft zzp’ers kan belastingvoordeel niet missen, EenVandaag, 13 februari 2016: https://eenvandaag.avrotros.nl/panels/opiniepanel/alle-uitslagen/item/helft-zzpers-kan-belastingvoordeel-niet-missen/

Onderzoek: ‘ZZP-ers en verplichte verzekering’, Opiniepanel EenVandaag, 13 februari 2016: https://docplayer.nl/15596762-13-februari-2016-onderzoek-zzp-ers-en-verplichte-verzekering.html