Er is iets mis met de manier waarop we met ouderen omgaan. 75-plussers over ouder worden voor boek en docu ‘Rebels’

“Het allerergste is het vreselijke woordje ‘nog’. Dan zeggen ze dat ik er nog goed uitzie of me nog goed kan concentreren. Alsof dat op mijn leeftijd een verdienste is”. – Greta (77)

Via een oproep is de Vlaamse journaliste Ann Peuteman op zoek gegaan naar 75-plussers die het op de een of andere manier moeilijk hebben met de manier waarop er met hen wordt omgegaan en hoe ze worden voorgesteld. Binnen een paar dagen kreeg zij honderden reacties.
Eénmaal een bepaalde leeftijd worden ouderen meer dan nodig betutteld. In voorzieningen en in ziekenhuizen wordt iedereen met de voornaam aangesproken of ze dat nu willen of niet. Weinigen worden nog aangesproken op hun expertise of mening. Veel wordt beslist in hun plaats. Haast onzichtbaar worden alle ouderen – ongeacht verleden, identiteit of karakter – op dezelfde manier behandeld en als een anoniem en homogeen blok aangezien.

Rebels

Ann Peuteman sprak voor haar boek en documentaire film Rebels met 75-plussers over ouder worden. Het resultaat is een bundel verhalen van een twaalftal ouderen, verschenen in het najaar van 2022. In samenwerking met filmmaker Brecht Vanhoenacker maakte Peuteman de documentaire voor de sociaal-artistieke werkplaats voor verhalenvertellers, ‘Victoria Deluxe’ in Gent.

Aan Peter Jan Bogaert vertelde Peuteman in een interview voor het Vlaamse Sociaal.Net: “Ik heb iedereen dezelfde vraag gesteld: wat is voor jou het moeilijkst bij het ouder worden om te kunnen blijven wie je bent. Na een eerste selectie heb ik een veertigtal mensen uitgebreid geïnterviewd. Voor de documentaire heb ik er daarvan een tiental geselecteerd, rekening houdend met gender, diversiteit, thuiswonend of in een voorziening, korter en langer geschoold”.

Je hebt in je boek drie rechten geformuleerd die volgens de 75-plussers het meest worden geschonden.
“Op één staat het recht op een eigen mening of het gebrek eraan. Nummer twee is het recht op werk/vrijwilligerswerk. Op drie staat het recht je eigen financiën te regelen. Daarna, maar niet in het boek opgenomen, kwamen het recht om zelf te bepalen wat je eet en drinkt en tenslotte het recht op mobiliteit: je kunnen verplaatsen hoe en wanneer je wil”.

Wat woonzorgcentra betreft, er blijkt behoefte te zijn aan een andere vorm van inspraak en medebestuur.
“Het gaat dan veel verder dan zelf te beslissen wanneer welke soep geserveerd wordt. Het gaat ook over de mogelijkheid om zelf het budget van de inrichting van de leefgroep te besteden of zelf een zeg te hebben in het personeelsbeleid en de aanwervingen.
Echte participatie is toch vaak de sleutel voor kwaliteit. In een bepaald woonzorgcentrum kampten ze met een personeelstekort waardoor ze niet alle bewoners voor negen uur ’s morgens konden wassen. Vaak duurde het tot elf uur. De directie heeft dan samengezeten met de bewoners. En wat bleek: niet iedereen wilde zo vroeg gewassen worden. Zo is er een regeling ontstaan dat er een groep ’s morgens werd gewassen en een aantal in de late namiddag, op eigen vraag”.

Tot besluit twee treffende uitspraken:

“De verhalen van hoe ouderen, al dan niet subtiel, worden geweerd uit het actieve leven zijn talloos. We laten daar als samenleving veel kansen liggen”.

“Er een cultuuromslag nodig. Niet alleen in de woonzorgcentra, maar in de hele samenleving”.

Lees het hele interview: 75-plussers in verzet: ‘Er is iets mis met de manier waarop we met ouderen omgaan’, door Peter Jan Bogaert, Sociaal.Net, 16 januari 2023: https://sociaal.net/achtergrond/ann-peuteman-rebels-75-plussers-in-verzet/
Sociaal.Net is een online platform voor geïnteresseerden in sociaal werk, welzijn en gezondheid en forum voor maatschappelijk debat.

Ann Peuteman is redactrice bij het Vlaamse weekblad Knack en verdiept zich daarnaast al jaren in het leven van ouderen.  Daarover schreef ze de boeken Grijsgedraaid – Waarom we bang moeten zijn om oud te worden en Verplant – Waarom het heerlijk wonen kan zijn in het woonzorgcentrum.
Brecht Vanhoenacker is filmmaker. Hij werkte eerder al samen met ‘Victoria Deluxe’ voor o.m. de film Somer en de documentaires Buffalo forever en Wat hebben we verdiend vandaag?

Boek Rebels, uitgeverij Vrijdag:  https://www.uitgeverijvrijdag.be/product/6910095/rebels

Documentaire Rebels: https://www.victoriadeluxe.be/rebels/

Zorgverleners kijken alsmaar negatiever naar ouderen: ‘Ageism is sluipend gif’, door Christel Geerts en Charlotte Brys, Sociaal.Net, 5 januari 2022: https://sociaal.net/achtergrond/ageism-zorgverleners-kijken-steeds-negatiever-naar-ouderen/

Hieronder de trailer van de documentaire Rebels. De afbeeldingen helemaal bovenaan zijn eraan ontleend.