Eindrapport van Nivel: Eén tegen eenzaamheid

Momenteel zijn er 1,3 miljoen mensen van 75 jaar en ouder in Nederland. Dit aantal zal oplopen tot 2,1 miljoen in 2030. Een groot deel van de ouderen geeft aan gevoelens van eenzaamheid te ervaren. De overheid heeft het programma Eén tegen eenzaamheid opgezet om eenzaamheid bij ouderen te voorkomen en te bestrijden. Het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg – Nivel – monitort zelf-gerapporteerde eenzaamheid van thuiswonenden van 75 jaar en ouder voor Eén tegen eenzaamheid sinds 2019. Dat betekent dat er regelmatig metingen worden uitgevoerd om de ontwikkeling van eenzaamheid en maatschappelijke participatie onder ouderen te volgen.
Het Eindrapport Eén tegen eenzaamheid verscheen in november 2021.

Het eerste deel gaf een overzicht van de ontwikkeling van eenzaamheid en maatschappelijke participatie onder ouderen tussen 2015 en 2018. In het tweede deel is de sociale cohesie aan de metingen toegevoegd. Ook zijn daarin de eerste resultaten van eenzaamheid en participatie tijdens de coronapandemie vermeld. Dit betrof toen nog alleen cijfers over ouderen met een lichamelijke beperking.
Voor het derde en laatste deel dat voortbouwt op de twee eerdere rapportages, onderzocht Nivel de sociale cohesie onder ouderen en de samenhang met eenzaamheid en participatie.

Conclusie

Eenzaamheid is een aanhoudend fenomeen onder zowel zelfstandig wonende ouderen met een lichamelijke beperking als zelfstandig wonende ouderen in de algemene bevolking. Door de coronapandemie is onder beide groepen ouderen eenzaamheid toegenomen en maatschappelijke participatie afgenomen. De ervaring van sociale cohesie in de buurt is stabiel gebleven.Er is niet één specifieke oplossing voor eenzaamheid en er is aandacht nodig vanuit verschillende invalshoeken en partijen. Zo is er inhoudelijk aandacht nodig voor beide vormen van eenzaamheid.
Beleidsmatig kan men zich richten op verschillende doelgroepen, waarbij ouderen met een lichamelijke beperking extra aandacht vragen. De coronapandemie heeft het belang van het versterken van de zelfwerkzaamheid en medeverantwoordelijkheid van bewoners bij hun eigen woon- en leefomgeving en het leggen van onderlinge verbindingen nog eens benadrukt. Hier ligt een taak voor bijvoorbeeld gemeenten en wijkteams om de sociale cohesie in woonwijken te bewaken en te bevorderen. Ook het programma Eén tegen eenzaamheid werkt met verschillende partijen, zowel via landelijke campagnes als lokaal door het ondersteunen van gemeenten en lokale initiatieven

Downloaden: Eindrapport Eén tegen eenzaamheid. Monitoring eenzaamheid, participatie en sociale cohesie onder ouderen 2015 – 2020, door Jill Knapen, Mariska Scheffer en Hennie Boeije, Nivel, november 2021: www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/1004113.pdf

Een tegen eenzaamheid: https://www.eentegeneenzaamheid.nl