Gemeenten krijgen steeds meer verantwoordelijkheden in het formuleren en implementeren van sociaal beleid. Op lokaal niveau zijn mensenrechten een steeds grotere rol gaan spelen. Maar wat hebben gewone burgers daaraan? Jante Schimdt onderzocht de sociale kant van waardigheid en verrichtte kwalitatief onderzoek onder mensen met meervoudige problematiek en sociaal werkers. Zij promoveerde op 31 januari 2024 op het proefschrift The Dignity Circle. Towards a non-ideal approach of social dignity in the context of marginalisation and care aan de Universiteit voor Humanistiek. Schmidt presenteert daarin de Waardigheidscirkel als hulpmiddel waarmee aandacht voor waardigheid in de professionele praktijk concreet kan worden gemaakt.

Het blijkt dat mensen niet altijd weten hoe ze hun waardigheid kunnen benoemen, maar ze weten wel hoe het voelt om belachelijk gemaakt te worden, genegeerd of gestigmatiseerd. Als mensen met meervoudige problematiek hulp zoeken, krijgen ze te maken met allerlei instanties, wetten en regels. In dit proces voelen zij zich soms onwaardig behandeld. Jante Schmidt: “Mensen worden behandeld als nummer of dossier in plaats van als een uniek persoon. Ze kunnen zich niet gezien of gehoord voelen. Of ze voelen zich behandeld als een kind of ontmoeten argwaan”.

Waardigheidscirkel

Schmidt wijst op de behoefte aan toegankelijke taal rond waardigheid, zeker in een tijd waarin steeds meer mensen zich gemarginaliseerd voelen. De Waardigheidscirkel kan worden gebruikt als hulpmiddel om de belangrijkste vormen van waardigheidsschending en waardigheidsbevordering te identificeren. Jante Schmidt: “Het bevorderen van sociale waardigheid begint met het identificeren van schendingen van waardigheid. De Waardigheidscirkel helpt om hier woorden aan te geven. Ook biedt het handvatten om om te gaan met de dilemma’s die onderdeel zijn van het bevorderen van waardigheid.”

Waardigheid als sociaal proces

In haar proefschrift geeft Schmidt inzicht in de complexiteit van waardige zorg en ondersteuning. “Dit is altijd een evenwichtsoefening; een praktijk die sociale waardigheid beschermt kan deze tegelijkertijd op een andere manier bedreigen”. Voor beleidsmakers is het nuttig waardigheid te begrijpen als sociaal proces en minder als een ideaal waar je wel of niet aan voldoet. Zo komt er ruimte voor vragen zoals: heeft goed bedoeld beleid onbedoelde gevolgen die tot waardigheidsschending leiden? Vanaf dit punt komt de route naar menswaardiger beleid pas echt in zicht.

Hoe maak je sociaal beleid daadwerkelijk menswaardiger? Universiteit voor Humanistiek, 31 januari 2024: www.uvh.nl/actueel/nieuws/hoe-maak-je-sociaal-beleid-daadwerkelijk-menswaardiger

De Waardigheidscirkel: www.uvh.nl/waardigheidscirkel

Jante Schmidt promoveert aan de Universiteit voor Humanistiek op ‘Hoe maak je sociaal beleid daadwerkelijk menswaardiger?’ https://humanrightsutrecht.nl/

Afbeelding bovenaan: de Waardigheidscirkel. Zie samenvatting: https://beroepseer.nl