De stem van de werknemer over bedrijfsethiek in internationale enquête

Voor de internationale enquête Ethics at Work 2021 zijn bijna 10.000 werknemers in 13 landen ondervraagd: Australië, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Italië, Nederland, Nieuw Zeeland, Portugal, Zuid-Afrika, Spanje, Zwitserland, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De enquête wordt elke drie jaar gehouden door The Institute of Business Ethics (IBE).
Naast de landen zijn vijf groepen werknemers onderverdeeld en geanalyseerd om na te gaan of er verschillen waren in hun beleving van ethiek op de werkplek:

1. man/vrouw;
2. leeftijd 18 – 34 jaar; 35 – 54 jaar en 55+;
3. publieke sector, particulier sector en derde sector (particulier noch publiek);
4. kleine, middelgrote en grote bedrijven met meer dan 250 werknemers;
5. managers en niet-managers.

De enquête is online afgenomen in mei 2021.

Doel onderzoek

• Inzicht krijgen in houding en opvatting van werknemers ten opzichte van ethiek op de werkvloer
• Trends en ontwikkelingen vaststellen d.m.v. vergelijking met gegevens van eerdere Ethics at Work-onderzoeken
• Vergelijken hoe bedrijfsethiek wordt beschouwd en begrepen door werknemers in verschillende landen

Enkele uitkomsten

Uit de enquête blijkt dat veel bedrijven goed gereageerd hebben op de uitdagingen van de Covid-19 pandemie. Meer dan een derde van de werknemers gelooft dat de ethische maatstaven in hun organisatie zijn verbeterd ten opzichte van 2018. Minder dan een op de tien ondervraagden zegt dat de maatstaven achteruit zijn gegaan. Daarnaast blijkt dat trainingsprogramma’s in ethiek hun vruchten afwerpen.
86 procent van de werknemers meent dat eerlijkheid in hun organisatie altijd of vaak een rol speelt in hun organisatie

Meer dan de helft van de werknemers (53%) geeft aan dat hun organisatie een vertrouwelijk systeem heeft ontwikkeld om vrij te kunnen spreken en wangedrag aan de kaak te stellen.
Meer dan de helft van de werknemers die zich bewust is van ethisch wangedrag zegt dat zij hun zorgen daarover hebben geuit (57%).
Twee vijfde van de werknemers die zich uitsprak over ethisch wangedrag zegt dat zij als gevolg daarvan represailles hebben ondervonden (43%).

Bijna de helft van de werknemers in organisaties met een omvangrijk trainingsprogramma in ethiek, zegt dat hun lijnmanager werknemers beloont die goede resultaten behalen, zelfs als hun handelen ethisch twijfelachtig is.

Een trainingsprogramma in ethiek blijkt niet voldoende voor het uitroeien van onethisch gedrag. Voorts blijkt dat opvattingen en standpunten van managers rooskleuriger zijn dan die van werknemers. Bovendien vormen gevoelens van angst en nutteloosheid nog steeds een belemmering om vrijuit te spreken.

De uitslag van de enquête laat zien dat er enorme verschillen tussen de landen zijn.

Nederland

Wat Nederlandse organisaties betreft, het blijkt dat zij hun werknemers niet of nauwelijks training in morele oordeelsvorming aanbieden. Met 29 procent bungelt Nederland onderaan de lijst. De VS staan bovenaan de lijst.

Op de vraag of Nederlandse werknemers bereid zijn aan de bel te trekken als ze zien dat anderen in de organisatie zich misdragen, luidt het antwoord: 53% van de Nederlandse werknemers is daartoe bereid. Hiermee bevindt Nederland zich onder het gemiddelde van 57%. In VS is 76% ertoe bereid.
De vraag wat de belangrijkste soorten druk zijn die Nederlandse werknemers aanzetten tot onethisch handelen, levert de volgende antwoorden op:

– Tijdsdruk (34%);
– Het was mij gevraagd (34% );
– Mijn organisatie heeft een immorele cultuur (23%).

Bij de laatste twee redenen behaalt Nederland het hoogste percentage van de landen.

Ethics at Work: 2021 International survey of employees, Institute of Business Ethics, oktober 2021: www.ibe.org.uk/uploads/assets/9f4fba9a-d466-4cb3-80c8dbd529dedbe8/7cdbf6ac-51d4-4c5e-bcb67ac40170dcef/IBE-EaW2021.pdf

IBE: www.ibe.org.uk
Het in Londen gevestigde Institute of Business Ethics werd in 1986 opgericht ter bevordering van hoge normen van ethisch gedrag in het bedrijfsleven.