De reden waarom inperking van keuzevrijheid in de zorg grotendeels aan het zicht onttrokken blijft

Op de site van de brancheorganisatie voor zzp’ers in de zorg, Solo Partners (ruim 10.000 leden) staat een artikel dat daar volgens eigen zeggen niet zou moeten staan. De brancheorganisatie maakt zich zorgen over de keuzevrijheid van verzekerden. Die zou in in de knel komen. Het recht om als verzekerde zelf de zorgverlener te mogen kiezen lijkt de verzekerde langzamerhand te worden ontnomen : “U betaalt een heel leven lang iedere maand premie aan een zorgverzekeraar. Door deze maandelijkse betaling denkt u verzekerd te zijn van passende zorg wanneer dit nodig is. In deze kabinetsperiode is er echter iets vreemds aan de hand. Uw grondrecht om zelf een zorgaanbieder te mogen kiezen, wordt afgebouwd zonder dat u hiervoor toestemming heeft gegeven. Het is zelfs nooit onderdeel geweest van een verkiezingscampagne. De discussie over wat voor gevolgen het heeft voor u als verzekerde wordt vermeden. Wat vindt u daarvan?”

Wie gaat dit vraagstuk oppakken? De verzekerden? Solo Partners merkt terecht op dat er geen belangenorganisatie voor zorgverzekerden bestaat die dit soort onderwerpen op de kaart zet. Bij gebrek aan zo’n organisatie zijn verzekerden niet in staat een vuist te maken en op te komen voor hun rechten.

Zo laag mogelijke kosten

Om de kosten van de zorg te beheersen, aldus Solo Partners, neemt het ministerie van Volksgezondheid (VWS) steeds nieuwe maatregelen, ook als ze het grondrecht van keuzevrijheid in de zorg aantasten.
Zorgverzekeraars zijn goed georganiseerd, werken nauwgezet samen binnen Zorgverzekeraars Nederland én ontvangen het geld van polishouders. Het is voor het ministerie heel prettig samenwerken met zorgverzekeraars, zij zijn in de praktijk de machtigste partij binnen de gezondheidszorg en voor de overheid een logisch loket als je op zoek bent naar het betaalbaar houden van zorg. Als gevolg hiervan werken de ministers en zorgverzekeraars nauw samen.
Zorgaanbieders hebben geen goede positie binnen die relatie. Zij moeten omgaan met hetgeen het ministerie en zorgverzekeraars samen besluiten.

Hoewel men zorgverzekeraars misschien graag in een maatschappelijke rol ziet bij het verdelen van zorggelden, blijken zij in de praktijk hetzelfde te doen als andere schadeverzekeraars: kosten van schade (aan lichaam en/of geest) proberen zo laag mogelijk de houden.
En zo sluiten zorgverzekeraars met zorgaanbieders contracten met gedetailleerde afspraken, ook wel ‘wurgcontracten’ genoemd, dus contracten waarover niet te onderhandelen valt.

Het komt erop neer dat zorgverzekeraars het liefst alleen zorg van zorgaanbieders vergoeden met wie een contract is afgesloten. Dat is de zogenaamde gecontracteerde zorg. Zorgaanbieders met wie geen contract is afgesloten ondervinden moeilijkheden. Ze klagen terecht dat ze worden tegengewerkt door de zorgverzekeraars.
Zorgverzekeraars sturen actief aan op gecontracteerde zorg. Volgens Solo Partners zou dit allemaal nog best redelijk zijn, als werd voldaan aan drie eisen:

1. Het zorgaanbod dat wordt gecontracteerd voldoet aan uw rechten en wensen.
2. Het zorgaanbod dat wordt gecontracteerd biedt u volop de mogelijkheid om te kiezen.
3. De zorgverzekeraar koopt actief in op kwalitatief goede zorg.

In de praktijk blijkt dat aan geen van deze drie eisen wordt voldaan.  Bijvoorbeeld: als u ziek wordt krijgt u niet waar u wettelijk recht op heeft. Helaas komt u daar pas achter op het moment dat u daadwerkelijk zorg nodig heeft en op dat moment heeft u niet de energie om uw recht te claimen. En dat is precies de reden waarom de inperking van keuzevrijheid in de zorg grotendeels aan het zicht onttrokken blijft. De verzekerden die er vooral mee te maken hebben zijn ziek en hoort u niet.

Ten koste van kleinere zorgaanbieders

Zorgverzekeraars contracteren in de praktijk vooral meer van hetzelfde en investeren niet in een divers zorgaanbod met voldoende keuzevrijheid voor verzekerden. Dit levert namelijk administratieve lasten op voor zorgverzekeraars. Grote zorgorganisaties worden hierdoor groter terwijl kleinere zorgaanbieders stelselmatig worden belemmerd en genegeerd. De groei van grote zorgorganisaties gaat ten koste van de innovatieve, kleinere zorgaanbieders.
Niet de kwaliteit van zorg staat centraal, maar de kosten.

Afbraakproces in volle gang

Zoals bekend heeft de vorige minister van Volksgezondheid mevrouw Edith Schippers  al eens geprobeerd te tornen aan het recht op vrije artsenkeuze. De Eerste Kamer stemde in december 2018 tegen haar wetsvoorstel de vrije artsenkeuze af te schaffen. En hoewel er sindsdien geen nieuwe poging is gedaan door de overheid de vrije artsenkeuze aan banden te leggen, feit is wel dat het afbraakproces van dat recht in volle gang is. Oorzaak daarvan zijn de zorgverzekeraars. Zij willen af van ongecontracteerde zorgverleners en als het zo doorgaat zal dat lukken. Ongecontracteerde zorgverlening wordt verweten de zorg onnodig duur te maken; keuzevrijheid zou verwarrend zijn voor de verzekerden.

Zorg op maat

Maar is het wel waar wat hier beweerd wordt? Wordt hier niet een sprookje verteld over de hoge kosten van niet-gecontracteerde zorg vraagt Solo Partners?  Is er wel onderzoek gedaan naar de verschillen in kosten van gecontracteerde en ongecontracteerde zorg?  En wie houdt er rekening met de verzekerden, de burgers, die zelf hun zorgverlener willen kiezen?

Als er onderzoek gedaan zou worden, dan zouden de conclusies van de 11.000 leden van Solo Partners luiden:

• De enorme hoeveelheid zorgaanbieders is voortgekomen uit (a) de enorme vraag naar zorg en (b) de keuzevrijheid van verzekerden. De behoefte aan zorg op maat vraagt om specifiek aanbod.
• Niet-gecontracteerde zorg is tientallen procenten goedkoper per uur en groeit in volume omdat het aanbod zo goed past bij de vraag. Niet-gecontracteerde zorg is dus niet duurder maar populairder dan gehoopt.

Geef uw mening

Solo Partners vraagt zich aan het eind van het artikel af hoe de brancheorganisatie van zzp’ers in de zorg met deze kwestie moet omgaan: “Want als we verzekerden in Nederland helpen door goede en betaalbare zorg te behouden, dan helpen we onze zelfstandige zorgaanbieders ook. Wij weten namelijk dat zij nodig zijn om die goede zorg te kunnen blijven verlenen. Wij zijn van mening dat zonder goede dialoog en gedegen onderzoek keuzevrijheid voor verzekerden moet blijven bestaan. Wat vindt u?”

Lees het hele artikel Het recht om als verzekerde zelf uw zorgverlener te mogen kiezen wordt steeds verder afgebouwd. Hoe vindt u dat? Solo Partners, 28 mei 2019. Onderaan de site staat een link naar een formulier waarop u uw mening kunt geven: https://www.solopartners.nl/nieuws/het-recht-om-als-verzekerde-zelf-uw-zorgverlener-te-mogen-kiezen-wordt-steeds-verder-afgebouwd-hoe-vindt-u-dat/ (Artikel staat niet meer op de site van Solo Partners)

Iemand uit het Oostblok merkte eens op – het was na de val van het
IJzeren Gordijn – dat een land waarin  niets te kiezen is en
mensen niet zelf kunnen kiezen, geen vrij land is