Commentaren op bezuinigingen in het onderwijs. Protestmars in Utrecht

De bezuinigingen op het onderwijs worden door minister Bruins ‘problematisch’ genoemd. In onderwijsland is er sprake van een catastrofe.  Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft bekend gemaakt in een Kamerbrief van 24 oktober 2024 op welke subsidies de komende jaren bezuinigd gaat worden. Afgerond gaat het om 342 miljoen euro op subsidies voor onderwijs en wetenschap. In het Hoofdlijnenakkoord staat dat alle ministeries samen een miljard euro moeten bezuinigen op subsidies. Omdat het ministerie van OCW veel werkt met subsidies, komt een relatief groot deel van de bezuiniging voor rekening van dit departement.

Op Prinsjesdag was al bekendgemaakt dat op het ministerie van OCW in totaal ruim 360 miljoen euro zou worden bezuinigd op subsidies, maar waarop precies was nog niet bekend. Op cultuursubsidies wordt ruim 10 miljoen euro bezuinigd. Minister Bruins en staatssecretaris Paul noemen het ‘pijnlijk’ om deze keuzes te moeten maken: “Op onderdelen leiden de maatregelen tot minder ondersteuning voor leerlingen en studenten. Maar scherpe keuzes zijn onvermijdelijk”.

Het bezuinigingsvoorstel van het kabinet moet nog wel goedgekeurd worden door de Tweede Kamer en Eerste Kamer. Het is dus mogelijk dat de bezuinigingsplannen op onderdelen worden gewijzigd.
Op 30 oktober 2024 heeft de vaste commissie voor OCW in de Tweede Kamer een lijst met 145 vragen opgesteld over de onderwijsbezuinigingen van het kabinet.

Reacties in de media direct na bekendmaking bezuinigingen

“‘De bezuinigingen op het hbo stapelen zich op’. Ze dreigen in het hbo het hardst aan te komen. In het hbo worden studenten direct opgeleid voor de praktijk. Daar vindt praktijkgericht onderzoek plaats dat direct invloed heeft op de innovatiekracht van Nederland. De bezuinigingen komen op de bezuinigingen die al gaande zijn. Er is al krimp in het hbo; praktijkgericht onderzoek krijgt al relatief veel minder geld dan het wo omdat de langstudeerdersboete 1e generatiestudenten het meest gaat treffen en zij zitten vooral in het hbo. Het hbo speelt een belangrijke rol in regionale innovatie, en dat staat nu zwaar onder druk.”

“Het mes gaat o.m. in promotiebeurzen voor leraren, ondersteuning van thuiszitters, bewegingsonderwijs, ondersteuning van medezeggenschap, en begeleiding van leerlingen bij de doorstroom van vmbo naar havo en mbo. De bezuinigingen op onderwijssubsidies lopen op van 131 miljoen in 2026 naar 342 miljoen structureel vanaf 2029. Voor het funderend onderwijs (inclusief doorstroom naar vervolgonderwijs) gaat het om zo’n 234 miljoen euro, mbo 49 miljoen en hoger onderwijs en onderzoek 59 miljoen. Dat laatste komt bovenop de al bekende bezuinigingen van een miljard euro per jaar in die sector”.

“Banen verdwijnen, jonge collega’s hebben minder doorgroeimogelijkheden en de werkdruk wordt hoger”.

“Het begint langzaam duidelijk te worden dat de schade voor de Nederlandse wetenschap en het Nederlandse hoger onderwijs ongekend groot zal zijn. Met name studenten en jonge onderzoekers worden hard getroffen. Dergelijke bezuinigingen zullen de gehele samenleving raken. Nederland Kennisland wordt zo Nederland Kannieland”.

Uit de commentaren op de bezuinigingen klinkt wanhoop:
– Door destructieve bezuinigingen is ‘Bij ons leer je de wereld kennen’ een holle kreet.
– Met één pennenstreek worden unieke talenstudies bij het grofvuil gezet.
– Kabinet sloopt hoger onderwijs.
– Dit is een drama voor het land, rampzalig. Daarom zeggen al die bedrijven vanochtend: u maakt het land kapot.

Brandbrief

De Universiteit van Amsterdam vraagt zich af: Bezuinigingen op het hoger onderwijs. En nu? en wijst naar een Brandbrief met een waarschuwing van 24 grote bedrijven – waaronder VNO-NCW, Ziggo en Arcadis – en 15 nationale start-ups en scale-ups. Ze schrijven op 23 oktober 2024 dat Nederland op lange termijn kapot gaat vanwege de forse bezuinigingen: “Nederland is een kenniseconomie en het kabinet heeft de ambitie tot de top-5 van concurrerende landen te behoren. De laatste jaren zien we echter dat we op het gebied van innovatie steeds verder achterop raken ten opzichte van andere landen.
(..)
Onderwijs en onderzoek vormen de ruggengraat van een innovatieve en concurrerende economie, zoals tal van wetenschappelijke studies hebben aangetoond”.

Gebrek aan democratische structuren wordt steeds zichtbaarder

Het Leids universitair weekblad MARE kopte op 24 oktober 2024: “Eeuwenlang opgebouwde kennis kun je maar één keer in de vernieling helpen”, gevolgd door de onderkop: “Nederlandse universiteiten zien zich geconfronteerd met de ernstigste crisis sinds WOII”.
De auteur van het artikel, hoogleraar Remco Breuker schrijft: “De universiteit zou moeten zeggen: tot hier en niet verder. De enige kans die we als academische gemeenschap realistisch gezien hebben is solidariteit naar Den Haag toe.
Deze boodschap lijkt niet besteed aan al onze bestuurders. Sommige universiteiten hebben de vlucht naar voren genomen en zijn al begonnen zware bezuinigingen te implementeren (ja, er waren al tekorten maar er wordt nu te veel bezuinigd) voordat het nog maar duidelijk is wat de precieze financiële consequenties ervan zijn voor elke universiteit.
Tekenend voor de huidige situatie is dat op teveel Nederlandse universiteiten medewerkers geen idee hebben wat er achter de schermen bij hun bestuurders precies gaande is. Decanen bepalen wat er gebeurt in overleg met hun college van bestuur. De werkvloer staat erbij en kijkt ernaar… en vraagt zich af hoe lang hun banen nog bestaan. Het gebrek aan democratische structuren aan de universiteit wordt steeds zichtbaarder en dat brengt grote schade toe aan het vertrouwen van de academische gemeenschap in haar bestuurders”.

Geesteswetenschappen

Redacteur Sebastiaan van Loosbroek schrijft, ook op 24 oktober 2024, in MARE: “Verbijstering bij studenten, docenten en alumni over bezuinigingen: Wat wil de universiteit zijn? Studenten en docenten zijn ontgoocheld over het ingrijpende bezuinigingsplan van de faculteit Geesteswetenschappen om studies te schrappen of samen te voegen. Zijn we een commercieel bedrijf of een kenniscentrum? Uit plannen van het faculteitsbestuur blijkt namelijk dat de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Leiden ‘flink op de schop’ gaat”.

Op 28 oktober 2024 bericht dagblad Trouw dat de Universiteit van Utrecht zes studierichtingen schrapt. Het gaat om de studies Duits, Frans, islam en Arabisch, Italiaans, Keltisch en Religiewetenschappen. Vanaf het studiejaar 2026-2027 worden geen nieuwe studenten aangenomen en in 2030 stoppen de opleidingen.
In hetzelfde stuk staat dat ook de Universiteit Leiden zich gedwongen voelt om flink te snijden in de gespecialiseerde opleidingen. Als de voorlopige plannen doorgaan, dan zullen in Leiden onder meer specialisaties als Turks, Hebreeuws en Arabisch verdwijnen. Datzelfde geldt voor bacheloropleidingen als African Studies en Latin-American Studies. Verder worden er specialisaties samengevoegd: zo vormen Chinastudies, Japanstudies en Koreastudies samen het nieuwe Aziëstudies.

Tobiah Palm roept in een ander artikel in Trouw uit: “Waar moeten de diplomaten van de toekomst hun kennis van de Arabische culturen vandaan gaan toveren? Straks hebben we een dode collectie”. De studie Arabisch in Leiden dateert van vierhonderd jaar geleden.

Sija van den Beukel, redacteur van Folia, online universiteitsblad van de Universiteit van Amsterdam, schrijft dat bij geesteswetenschappen de nieuwe internationaliseringswet erin zal hakken: “Met de aanscherping van de Wet internationalisering in balans (WIB), komen bijna alle Engelstalige bachelors in de Randstad in gevaar. De Faculteit der Geesteswetenschappen ziet een donkere toekomst voor zich. Het beperken van internationale studenten is desastreus”.

Protestmars in Utrecht op 14 november 2024

Op donderdag 14 november 2024 organiseren medewerkers en studenten van universiteiten en hogescholen alsmede de vakbonden een protestmars tegen de bezuinigingsplannen in het onderwijs van het kabinet. De actie vindt plaats in Utrecht, tussen 13.00 en 15.00 uur. Deelnemers verzamelen zich in het Moreelsepark en lopen naar het Domplein.

Langzaam wordt duidelijk dat de schade voor de Nederlandse wetenschap en het Nederlandse hoger onderwijs ongekend groot zal zijn. Met name studenten en jonge onderzoekers worden hard getroffen. Dergelijke bezuinigingen zullen de gehele samenleving raken. Nederland Kennisland wordt zo Nederland Kannieland.

Ga voor meer info over de protestmars naar:
WO in Actie: https://woinactie.blogspot.com
AOb: www.aob.nl
FNV: www.fnv.nl

Downloaden poster: https://beroepseer.nl/

Referenties

Kamerbrief over de bezuinigingen: Invulling van het OCW-aandeel in de rijksbrede subsidietaakstelling, Tweede Kamer, 24 oktober 2024: www.tweedekamer.nl
Downloaden brief: https://beroepseer.nl

Bezuinigingen op hbo stapelen zich op, Vereniging Hogescholen, 24 oktober 2024: www.vereniginghogescholen.nl

Bedrijven in Nederland uiten zorgen over bezuinigingen op onderwijs, onderzoek en innovatie, Universiteiten van Nederland 23 oktober 2024: www.universiteitenvannederland.nl
Downloaden open brief en ondertekenaars bedrijven aan kabinet: https://beroepseer.nl

Eeuwenlang opgebouwde kennis kun je maar één keer in de vernieling helpen, door Remco Breuker, Mare, 24 oktober 2024: www.mareonline.nl

36 hogescholen delen brief met 460.000 studenten: ‘Maak bezwaar!’, Vereniging Hogescholen, 16 oktober 2024: www.vereniginghogescholen.nl
Stand: Op 30 oktober 2024 hebben 24.532 mensen een bezwaarschrift ingediend

Verbijstering bij studenten, docenten en alumni over bezuinigingen: ‘Wat wil de universiteit zijn?’, door Sebastiaan van Loosbroek, Mare, 24 oktober 2024: www.mareonline.nl

Universiteit Utrecht schrapt zes studierichtingen, Trouw, 28 oktober 2024: www.trouw.nl

Bij geesteswetenschappen zal de nieuwe internationaliseringswet erin hakken, door Sija van den Beukel, Folia, 23 oktober 2024: www.folia.nl

Ministerie bezuinigt op subsidies voor cultuur, onderzoek en gymnastiekles, NOS, 24 oktober 2024: https://nos.nl

Bezuinigingen op het hoger onderwijs. En nu? Universiteit van Amsterdam: www.uva.nl

Tweede Kamer kritisch over bezuinigingen – PO/VO, VOS ABB, 30 oktober 2024: www.vosabb.nl