Bescherming van persoonsgegevens is een grondrecht maar overheid voldoet niet aan privacyregels

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft de trends en ontwikkelingen op privacygebied in kaart gebracht die spelen bij de overheid. De AP ziet dat de overheid wel stappen heeft gezet, maar nog altijd worstelt om te voldoen aan privacywetgeving.

De hoofdpunten uit het rapport Sectorbeeld Overheid zijn:

– Overheidsorganisaties verzamelen meer persoonsgegevens dan ooit en willen de gegevens ook meer dan ooit aan elkaar koppelen. Toch heeft de overheid nog onvoldoende aandacht voor de privacybelangen van burgers bij nieuwe (vormen van) gegevensverwerkingen.
– Gemeenten staan voor grote uitdagingen, onder meer in het sociaal domein en het veiligheidsdomein. Desondanks mogen zij de privacybelangen van inwoners niet uit het oog verliezen.
– Een goede en onafhankelijke positionering van de functionaris gegevensbescherming (FG) is nog niet bij elke overheidsorganisatie goed geregeld, terwijl dit wel essentieel is voor een goede privacygovernance.

Het is voor de AP een uitdaging om met beperkte middelen toch zo effectief mogelijk toezicht te houden op een overheidssector die de grenzen van de privacywetgeving opzoekt en ook niet schuwt soms over de grens te gaan.

Uit het commentaar van W.J. Jongejan, gepensioneerd huisarts en auteur/beheerder website Zorg ICT Zorgen:

«Op de website van de AP schrijft vicevoorzitter Monique Verdier dat er de laatste jaren nogal wat mis was met de gegevensverwerking door de overheid. Ze voegt eraan toe dat om het vertrouwen van burgers te herstellen de overheid moet laten zien dat ze de privacyrechten en de belangen van de burgers serieus neemt en er alles aan doet die goed te beschermen. Daarbij geeft ze wel aan dat ze een soort zelfreinigend vermogen bij de onderscheiden overheden in voldoende mate aanwezig acht. Ze gaat echter nauwelijks in op de beperkte rol die de AP tot nu toe daarbij speelt.

Beperkt eigen handelen

Het sectorbeeld geeft enkele voorbeelden van waar de AP actief ingreep. Ten aanzien van de belastingdienst in het kader van de toeslagenaffaire, bij het UWV en DUO en bij het datalek bij de GGD tijdens de corona-epidemie.

De AP had veel meer en veel duidelijker bij kwesties waarin door de overheid veel te veel data opgevraagd/verzameld worden, in kunnen grijpen. Daarmee doel ik bijv. op de zaken rond de dataverzameling door de Nederlandse Zorgautoriteit voor een nieuw bekostigingsmodel voor de GGZ en bij de profilering van burgers door gemeenten die daarbij ondersteund werden door de Landelijke Stuurgroep Interventieteams(LSI). Nadat de wet SyRI, waarbinnen profilering van burgers mogelijk was gemaakt sneuvelde bij de rechter door toedoen van een coalitie van privacy-bewakende organisaties, stuurde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de gemeentelijk teams nog steeds aan. Na zeer veel kritiek zette SZW het LSI on hold, maar niet van harte.

LSI

Het is nogal stil rond de LSI-affaire als je richting de AP gaat kijken. “LSI” als zoekterm gebruiken op de website van de AP levert geen hit op. Misschien komt dat wel omdat zoals op de website van de Vereniging Nederlandse Gemeenten staat:

“ Het LSI-convenant is tot stand gekomen in overleg met de Autoriteit Persoonsgegevens. Zij houden toezicht op naleving van de privacyregels zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).”

Zwalkend handelen

Ronduit zwalkend kan je het handelen van de AP noemen rond het, nota bene zonder toestemming, verzamelen van de antwoorden op HONOS-vragenlijsten van 800.000 GGZ-cliënten door de Nederlandse Zorgautoriteit. De AP liet zich bedotten door de NZa toen die in twee fasen( zeer ongebruikelijk) formeel advies vroeg over de Regeling die deze dataverzameling mogelijk moest maken. Men zag bij de AP een cruciale zin in de Regeling over het hoofd. De eerdere uitspraak van geen bezwaar moest men inslikken. Daarna ging men de AP kritisch vragen stellen, om het daarna voor één jaar toe te staan. Het valt daarbij niet uit te sluiten dat die laatste beslissing is genomen onder politieke druk van het ministerie van VWS. In deze kwestie had de AP geloofwaardiger opgetreden als men luid getamboereerd had dat toezichthouders zo niet met elkaar omgaan. Maar ja, het bleef stil».

Lees het hele commentaar van W.J. Jongejan: Sectorbeeld overheid door AP: ja zeggen en vaak neen doen, Zorg ICT Zorgen, 1 oktober 2024: https://zorgictzorgen.nl/sectorbeeld-overheid-door-ap-ja-zeggen-en-vaak-neen-doen\

Downloaden Sectorbeeld Overheid, Autoriteit Persoonsgegevens, oktober 2024:  https://beroepseer.nl

AP signaleert nog altijd privacyrisico’s bij de overheid, Autoriteit Persoonsgegevens, 9 oktober 2024: www.autoriteitpersoonsgegevens.nl/actueel/ap-signaleert-nog-altijd-privacyrisicos-bij-de-overheid

Afbeelding bovenaan: TheDigitalArtist