De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) meet een explosieve toename van het aantal hacks, gericht op het buitmaken van persoonsgegevens. Het aantal meldingen steeg in 2020 met maar liefst 30% ten opzichte van vorig jaar. Datadiefstal is vaak te voorkomen door een betere beveiliging. Dat blijkt uit de Rapportage Datalekken 2020 die AP-voorzitter Aleid Wolfsen op 1 maart 2021 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Schade

Steeds vaker krijgt de AP meldingen van hacking, phishing of malware. Dat persoonsgegevens steeds vaker het doelwit zijn van criminelen is zeer verontrustend. Want door diefstal van persoonlijke – en vaak gevoelige – informatie kunnen mensen veel schade ondervinden. Bijvoorbeeld als criminelen de persoonsgegevens gebruiken voor identiteitsfraude of oplichting. Dergelijke oplichting kan mensen jarenlang achtervolgen en de schade kan tot in de duizenden euro’s lopen. Mensen kunnen hun spaargeld kwijtraken.

Hackers

Criminelen gaan zeer geraffineerd te werk. Ze hebben vooral organisaties die veel persoonsgegevens verwerken in het vizier. Steeds vaker is daar een datalek ontstaan doordat criminele hackers al langere tijd in een netwerk aanwezig zijn, voordat ze toeslaan. De criminelen gebruiken deze tijd om het netwerk van de organisatie te verkennen en in kaart te brengen. Ze proberen om meer bevoegdheden te krijgen in het netwerk, bijvoorbeeld door ‘systeembeheerders-rechten’ te verwerven, waarna persoonsgegevens gestolen worden of er een ransomware-aanval wordt uitgevoerd.

Opnieuw stijging

In 2020 ontving de AP maar liefst 1.173 meldingen van dergelijke datalekken, waarbij hacking, malware of phishing werd ingezet om persoonsgegevens te stelen. Dit is een stijging van 30% ten opzichte van 2019. Opnieuw een stijging, want in 2019 waren dit soort meldingen ook al met 25% toegenomen. Door tekort aan personeel en budget kan de AP slechts bij een beperkt deel van de gemelde datalekken in actie komen.

Aleid Wolfsen: “Veel mensen worden persoonlijk getroffen wanneer criminelen erin slagen hun persoonsgegevens te stelen.. Criminelen gebruiken de gestolen gegevens namelijk voor identiteitsfraude en om spam- en phishingaanvallen uit te voeren. De schade van dergelijke oplichting kan zodanig oplopen, dat mensen echt in problemen komen en al hun spaargeld kwijtraken.”

Meerfactorauthenticatie

Naar schatting zijn er in 2020 tussen de 600.000 en 2.000.000 personen getroffen door een datalek waar slechts één stap nodig was om in te loggen. Vaak zijn complete systemen beveiligd met slechts één wachtwoord. Vooral bij datalekken door hacking, malware of phishing had ‘meerfactorauthenticatie’ de schade vaak kunnen beperken of voorkomen. Bij meerfactorauthenticatie moet een persoon of systeem op minimaal twee verschillende soorten inloggen om toegang te krijgen. Bijvoorbeeld met een wachtwoord én met een code die je per sms ontvangt.

Wolfsen: “Mensen vertrouwen hun persoonsgegevens toe aan organisaties, ervan uitgaande dat zij er zorgvuldig mee omgaan. Helaas is dat niet altijd het geval en had groot leed gemakkelijk voorkomen kunnen worden met goede beveiliging. Meerfactorauthenticatie is een heel eenvoudige beveiligingsmaatregel die verplicht is bij de verwerking van gevoelige persoonsgegevens, maar die organisaties eigenlijk overal standaard zouden moeten doorvoeren. Dat zou veel leed kunnen voorkomen.”

Werkwijze verbeterd

Behalve de explosieve groei van het aantal datadiefstallen bij datalekken, is het totaal aantal datalekmeldingen (24.000) gedaald ten opzichte van 2019 (27.000). Dit aantal bestaat vooral uit incidenten zonder kwade opzet. De daling (11%) komt doordat incassobureaus hun werkwijze hebben verbeterd, waardoor er minder betalingsherinneringen bij verkeerde ontvangers terechtgekomen.

Downloaden Rapportage Datalekken 2020, Autoriteit Persoonsgegevens, 1 maart 2021: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl