In het zomernummer 2016 van het Amerikaanse tijdschrift MIT Sloan Management Review, staat een artikel van Catherine Bailey en Adrian Madden over zinvol werk. Nieuw onderzoek laat zien wat werk zinvol maakt en wat de gevolgen zijn voor werknemers als managers het niet goed doen. De werknemers vinden hun werk dan niet meer zinvol. Catherine Bailey is hoogleraar op de afdeling Business and Management aan de Universiteit van Sussex in Brighton, Engeland. Adrian Madden is hoofddocent op de afdeling Human Resources and Organizational Behavior aan de Business School van de Universiteit van Greenwich in Londen.

We willen het liefst allemaal zinvol werk doen. De Oostenrijkse psychiater Viktor Frankl (1905 – 1997) schreef al over de aangeboren drang in de mens om te zoeken naar de zin van het bestaan, zelfs in de meest erbarmelijke omstandigheden. Voor werknemers blijkt zinvol werk belangrijker te zijn dan welk ander aspect van werk ook, zoals salaris, beloningen, kansen op promotie of werkomstandigheden. Zinvol werk kan zeer motiverend zijn, leidend tot betere prestaties, betrokkenheid en voldoening. Totnutoe is er, vreemd genoeg, weinig onderzoek gedaan naar wat mensen zinvol werk vinden, in welke mate ze dat vinden en wat voor rol leidinggevenden in het werkproces kunnen spelen.

Voor het onderzoek zijn 135 mensen met tien verschillende beroepen ondervraagd. Een vraag betrof voorbeelden te geven van gebeurtenissen en momenten van zinvol werk. Een andere vraag betrof het tegenovergestelde: op welke momenten hebben zij zich afgevraagd: “Wat voor zin heeft dit werk eigenlijk?”

Zinvol werk is heel persoonlijk

De onderzoekers hadden verwacht dat zinvol werk dezelfde waarde zou hebben als de andere aan werk gerelateerde waarden als betrokkenheid of inzet en dan alleen in verband met situaties op de werkplek. Maar, schrijven Bailey en Madden: “We hebben ontdekt dat, anders dan bij de andere waarden, zinvol werk heel persoonlijk en individueel bleek te zijn. Als ze over hun werk en hun bijdrage aan de maatschappij gingen nadenken, werden werknemers zich bewust van de zin daarvan voor hen als persoon”.
De verwachting was ook dat het bij zinvol werk zou gaan om een betrekkelijk bestendige geesteshouding van mensen jegens van hun werk: “Maar het bleek daarentegen dat er bij de mensen die we ondervroegen sprake was van onverwachte en onvoorziene momenten die aan hun werk een diepe zin gaven”.

Zinvol werk bleek evenmin veel te maken te hebben met de kwaliteit van leidinggevenden. Je zou dat wel verwachten. Werknemers hadden het wel over slecht management. Slecht management staat bij hen bovenaan de ranglijst van Vernietigers van zinvol werk.

Vijf bepalende kwaliteiten

Er blijken vijf bepalende kwaliteiten te zijn voor zinvol werk:

1. Zelftranscendent. Personen neigen ertoe hun werk als zinvol te ervaren als het ook voor anderen zin heeft, en niet alleen voor henzelf. In dat opzicht is zinvol werk zelftranscendent.
2. Aangrijpend. Mensen vinden hun werk zinvol op momenten die ze associëren met gemengde, ongemakkelijke, zelfs pijnlijke gevoelens en gedachten en dus niet met gevoelens van pure vreugde of geluk.
3. Episodisch. Een gevoel van betekenis komt zo nu en dan voor, en is geen bestendig gevoel. Niemand vindt zijn of haar werk continu zinvol. Maar het besef op bepaalde momenten dat werk zinvol is, blijkt een sterke, vruchtbare ervaring.
4. Reflectie. De zin van werk wordt zelden ervaren op het moment, maar eerder als mensen gaan nadenken. Als ze hun voltooide werk zien, leggen ze de verbinding tussen hun prestaties en een breder gevoel van de zin van het bestaan.
5. Persoonlijk. Zinvol werk wordt door mensen vaak gezien in een bredere context van persoonlijke ervaringen en niet alleen in de context van hun werk.

De onderzoekers ontdekten ook de ‘zeven doodzonden’ van niet-zinvol werk. We noemen: mensen losmaken van hun waarden, ingaan tegen hun oordelingsvermogen en ze losmaken van ondersteunende relaties.

De voordelen van werknemers bijstaan in het vinden van zinvol werk is groot. De voordelen voor personen en organisaties die voortvloeien uit zinvol werk zijn zelfs nog groter. Organisaties die daarin slagen en een werkplek creëren waar mensen kunnen groeien en bloeien, trekken gemotiveerde mensen aan die ze nodig hebben voor een duurzame toekomst. Mensen met zinvol werk binden zich aan zulke organisaties.

What Makes Work Meaningful — Or Meaningless, door Catherine Bailey en Adrian Madden, MIT Sloan Management Review, Summer 2016 Issue, Volume 57, Issue # 4: http://sloanreview.mit.edu

New Research in MIT Sloan Management Review: Workers Find Their Own Way to Meaningful Work; Employers Can Only Stay out of Their Way, 2 juni 2016: https://uk.finance.yahoo.com