Oud-directeur Beheer en Instandhouding van ProRail Roel van den Bosch schrijft in een opiniestuk op SpoorPro.nl, de digitale vakwebsite voor railbedrijven, dat de samenhang en kennis van processen verloren is gegaan door de splitsing tussen ProRail en de Nederlandse Spoorwegen:
“De wereld om ons heen verandert. De Nederlandse Spoorwegen zijn 20 jaar geleden volledig gesplitst in een infrabeheerder en een vervoersbedrijf. Deze twee bedrijven zijn verder gesplitst en verschillende onderdelen zijn verkocht of verzelfstandigd.

Het verhaal dat dit moest gebeuren onder druk van de Europese regelgeving is maar ten dele waar. De EU heeft alleen geëist dat de infrastructuur financieel gescheiden moet zijn van de vervoers- en overige activiteiten van de nationale spoorwegbedrijven, dat de rijksoverheid verantwoordelijk is voor de financiering daarvan en dat er een vrije toegang voor alle vervoerders op het nationale spoorwegnet gegarandeerd wordt. De wijze waarop de splitsing in andere landen vorm heeft gekregen, toont aan dat er diverse oplossingen mogelijk zijn.
Splitsing

Het voordeel van de splitsing in Nederland is dat de verantwoordelijkheden voor elke partij heel duidelijk kunnen worden vastgesteld. Elke partij kan zichzelf verder ontwikkelen en professionaliseren. Zo hebben de ontwikkelingen op IT-gebied in de afgelopen jaren een professionalisering op het gebied van assetmanagement een enorme impuls gegeven, niet alleen voor de spoorsector maar in alle sectoren met hoogwaardige techniek.

Een nadeel van de splitsing is dat de samenhang en kennis van elkaars processen verloren gaat. Dat geldt niet alleen tussen de vervoersprocessen en de infrastructuur (NS versus ProRail) maar ook binnen de infrastructuur tussen ProRail, de ingenieursbureaus en de aannemers. Het in elkaars keuken kunnen kijken is niet meer een onderdeel van het opleidingsprogramma, maar het is ook vrijwel onmogelijk geworden door de vertrouwelijkheid van de bedrijfsvoering. Althans in Nederland. Want in het Verenigd Koninkrijk heeft men wel geleerd van de vergaande verzelfstandiging. Daar is het tegenwoordig heel normaal om bij elkaar in de keuken te kijken. En dat men dan bedrijfsinformatie kan zien, is daarbij geen issue. Een muur van stenen krijgt immers ook alleen zijn stabiliteit door het cement tussen de stenen.

Incident gericht onderhoud

Ook binnen de processen van ProRail is veel veranderd. De prestatiegerichte onderhoudscontracten kunnen een goed middel zijn om de kwaliteit van de bedrijfsmiddelen op korte en op langere termijn te garanderen. Maar dan moet er meer zijn dan alleen de sturing op prijs en een toets aan het begin en aan het eind van de contractperiode. Als het contract de aannemer stimuleert om zo min mogelijk te doen en alleen op incidenten te reageren, schiet het op den duur zijn doel voorbij.

Het is een bekend gegeven dat een goede aanvangskwaliteit met het juiste preventieve onderhoud leidt tot lagere onderhoudskosten en een langere levensduur. Bij de focus op alleen incident gericht onderhoud wordt de gemiddelde kwaliteit van de infrastructuur lager. Daardoor zal de gemiddelde levensduur van het spoor van geprognosticeerd bijvoorbeeld 30 jaar terugvallen naar 25 jaar. In de eerste jaren is daar nog weinig van te merken, maar verder in de tijd ontstaan de problemen.

Assetmanagement

Een goede ontwikkeling in het assetmanagement is het definiëren van het gewenste eindresultaat. De ‘doe-voorschriften’ uit de NS-tijd worden vervangen door ‘doel-voorschriften’. Maar dan moet je wel heel goed in staat zijn om het doel eenduidig, concreet en meetbaar te definiëren. Anders zul je toch nog een aantal ‘doe-voorschriften’ moeten houden.

En als professioneel beheerder en opdrachtgever moet je ook periodiek zelf een controlemeting en een audit op de procesvoering uitvoeren om enerzijds de verantwoording naar de minister af te kunnen leggen en anderzijds om niet voor verrassingen te komen. Via contracten kunnen heel veel zaken gedelegeerd worden naar de aannemers, maar de eindverantwoordelijkheid kan nooit gedelegeerd worden. En als het mis gaat is niet alleen de aannemer schuldig, maar zal ook ProRail verantwoording moeten afleggen hoe zij toezicht gehouden heeft”.

Pleidooi voor vakkundigheid

Lees het hele opiniestuk van Roel Van den Bosch waarin hij vervolgens advies geeft over het voorkomen van verstoringen en te treffen maatregelen bij slechte weersomstandigheden. En vooral pleit hij voor voldoende vakdeskundigheid binnen ProRail. Voor mensen die weten hoe de processen lopen en kennis en ervaring weten uit te uitwisselen met collega’s elders in Europa. Dat… “was in de NS-tijd heel gebruikelijk. Ook nu zou dat veel mogelijkheden bieden”.
‘Kennis processen verloren gegaan bij splitsing NS en ProRail’, door Roel van den Bsoch, Spoor Pro.nl, 12 februari 2015: www.spoorpro.nl

Lees ook: Prorail start ‘diepgaand onderzoek’ naar storingen op spoor, Nu.nl, 12 februari 2015: www.nu.nl