Een golf van nieuwe denkbeelden en uitdagende experimenten is bezig versleten economische systemen te verdringen. Een nieuwe economische beweging is in opmars.
Organisaties, projecten, activisten, theoretici en gewone burgers komen bij elkaar om het Amerikaanse politiek-economische systeem van de grond af aan opnieuw op te bouwen.

In een serie van vijf afleveringen op de site van AlterNet onderzoeken Lynn Parramore en Gar Alperovitz nieuwe ideeën en projecten met een filosofische en politieke visie die de nieuwe economische beweging vorm geven. Lynn Parramore is  redacteur economie van het tijdschrift AlterNet en Gar Alperovitz is politiek econoom van Democracy Collaborative en auteur van het boek America beyond Capitalism¹⁾.

Kern van de nieuwe beweging is democratisch eigenaarschap van de economie van de “99 procent” ²⁾ in een ecologisch duurzame en participerende gemeenschap.
Werken in het hier en nu, daar gaat het om. Het gaat ook om visies op het grote geheel en verdiepende kennis. Duizenden projecten, van zonne-energiebedrijven tot coöperaties en lokale banken staan in de steigers. Veel daarvan kunnen worden beschouwd als prototypes en lokale democratische laboratoria die op regionaal en landelijk niveau in gebruik worden genomen zodra politiek gezien de tijd rijp is.
De beweging omvat jong en oud, Occupy-demonstranten, studenten en activisten en, zoals een ouder iemand het omschreef: duizenden “mensen van in de zestig uit de jaren zestig” die hun mouwen opstropen om enkele lessen, geleerd in de jaren zestig-periode, toe te passen.

Een paar voorbeelden

Er zijn talrijke voorbeelden van organisaties en bedrijven met de nieuwe economie op te noemen. Evergreen Cooperatives, gelegen in een armoedige, overwegend door zwarten bewoonde buurt van Cleveland, Ohio is een coöperatie met een zonne-energie-installatie en een hypermoderne, industriële wasserij die maar eenderde van de hoeveelheid water verbruikt dan andere wasserijen doen. Binnenkort is het mogelijk in kassen grote hoeveelheden groenten te verbouwen zoals drie miljoen kroppen sla per jaar. Ziekenhuizen en universiteiten in de omgeving maken gebruik van Evergreens diensten.

Andere voorbeelden passen in wat auteur Marjorie Kelly “productieve economische”-pogingen noemt die de gemeenschap van voedsel voorzien en het milieu respecteren. Zoals Organic Valley, een coöperatief zuivelbedrijf in Wisconsin met bijna zeventienhonderd eigenaar-boeren en een opbrengst van meer dan zevenhonderd miljoen dollar.
Onlangs brak de vakbond United Steelworkers met een traditie door een overeenkomst af te sluiten met de Mondragon Cooperative Corporation en het Ohio Employee Ownership Center om coöperaties met eigenaar- werkers te helpen opbouwen volgens het nieuwe “vakbond-coöp” model.

Ook bouwen op modellen van vroeger

De nieuwe economische beweging is ook serieus bezig met het bouwen op modellen van vroeger. Meer dan 130 miljoen Amerikanen maken in feite al op een of andere manier deel uit van een coöperatieve organisatie, zoals de kredietvakbonden. Daarnaast zijn er ongeveer tweeduizend nutsbedrijven in eigendom van gemeenten waarvan een deel voorop loopt op ecologisch gebied. De beweging wordt ook vertegenwoordigd door de wijdverspreide “Verplaats je geld” en “Maak je geld over” campagnes om miljoenen dollars over te hevelen van grote banken als de Bank of America naar meer democratisch bestuurde en de gemeenschap ten goede komende instellingen.
Sinds 2010 hebben zeventien Amerikaanse staten overwogen openbare banken een vergunning te geven, analoog aan de sinds 1910 bestaande Bank of North Dakota, die door sommigen de enig bestaande “socialistische bank” wordt genoemd.

Sommige steden, waaronder Los Angeles en Kansas City, hebben “verantwoord bankieren” ingevoerd. Dat houdt in dat banken de effecten die ze hebben op de gemeenschap openbaar moeten maken en dat gemeentebestuurders alleen zaken mogen doen met banken die voldoen aan de behoeften van de gemeenschap. Andere steden als San Jose en Portland zijn bezig met plannen hun geld uit Wall Street-banken weg te halen en onder te brengen bij andere commerciële en gemeenschapsbanken of kredietvakbonden. Politici en activisten in San Francisco zijn nog een stapje verder gegaan en hebben voorstellen gedaan voor het oprichten van een gemeentebank waarvan de burgers de eigenaar zijn.

De Occupy-demonstranten voeren met andere groepen acties voor nieuwe richtlijnen voor banken. Op 24 april 2012 protesteerden meer dan duizend mensen op de aandeelhoudersvergadering tegen de bankpraktijken van Wells Fargo in San Francisco. Er zijn “bezettingen” geweest van dependances van banken in het hele land sinds het begin van de Occupy beweging  in 2011. Grote demonstraties vonden plaats tijdens de aandeelhoudersvergadering van de Bank of America in mei 2012.

Wezenlijke verandering

Een lange lijst van nieuwe theoretici geeft intellectuele spierballen aan de beweging, onder wie bijvoorbeeld David Korten met zijn plannen voor een nieuwe economie met kleine bedrijven en winkels die weer terug moeten komen in de stad.
Schrijvers als Herman Daly en David Bollier hebben een theoretische grondslag gelegd voor principiële uitdagingen die aan de ene kant de eindeloze economische groei betreffen en aan de andere kant de noodzaak de geprivatiseerde economie te overstijgen ten gunste van “gemeenschappelijk bezit “. Het toekennen van de Nobelprijs voor Economie in 2009 aan Elinor Ostrom voor haar analyse van economisch bestuur en gemeenschappelijk bezit onderstreepte al de erkenning van een andere visie op een aantal hoofdthema’s van de beweging.

De toenemende, diep in het persoonlijke leven ingrijpende economische en sociale problemen van miljoenen Amerikanen geven het gevoel dat er iets fundamenteel verkeerd is. De Nieuwe Economische Beweging benoemt de werkelijkheid en zegt dat het mogelijk is, ondanks alle hindernissen, de moeilijkheden te boven te komen, net zoals dat gebeurde dankzij de burgerrechtenbeweging, de vrouwenbeweging, de milieubeweging en al die andere bewegingen uit het verleden.
De integriteit van de doeleinden en de uitvoerbaarheid van alle plannen kunnen meehelpen de grondslagen te leggen voor een nieuw  tijdperk in de Amerikaanse historie. De nieuwe beweging heeft een positieve kijk op de toekomst en staat aan de vooravond van een wezenlijke verandering van het dagelijkse leven.

Lees het artikel van Lynn Parramore en Gar Alperovitz The Rise of the New Economy Movement op de site van AlterNet (20 mei 2012). Klik hier.

Noten en links

¹⁾ Democracy Collaborative is een in 2000 opgericht samenwerkingsverband van meer dan twintig vooraanstaande academische centra en maatschappelijk betrokken organisaties met als doel bij te dragen aan de ontwikkeling van de democratie voor de 21ste eeuw. Gar Alperovitz publiceerde in 2011 zijn boek America beyond capitalism. Website: http://democracycollaborative.org
AlterNet is een nieuwsmagazine met oorspronkelijke journalistiek en een online gemeenschap: www.alternet.org.

²⁾ “Wij zijn de 99 procent” verwijst naar de leuze, gebruikt door de Occupy Wall Street beweging in september 2011 in New York die daarmee wil aanduiden dat een extreem kleine minderheid van de bevolking, de 1 procent, macht, vermogen en voordelen heeft. Dat is ten nadele van de overgrote meerderheid van de bevolking, de 99 procent, die te weinig macht en invloed heeft en niet de beslissingen kan nemen die ze wou willen.

Lees ook op Blogs Beroepseer de artikelen De metabeweging voor zinvol leven en werken: klik hier.
Joseph Stiglitz over verlies van moreel kompas in maatschappij: klik hier.
En de video Dit economisch bestel vernielt onze menselijkheid! met Paul Verhaeghe. Klik hier.

Zie ook de website van We are the 99 Percent: http://wearethe99percent.tumblr.com

Interessant is ook het boek van Yvonne Zonderop: Nederland & het algemeen belang – Polderen 3.0, ISVW Uitgevers, mei 2012.