De opkomst van het onbenul

Het tijdperk van de Verlichting bracht het optimisme met zich dat mensen zich rationeel zouden gedragen, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, in plaats van gedreven te worden door bijgeloof, kwakzalverij en pseudotheorieën. Meer en meer blijkt dat op vele terreinen het optimisme teloor is gegaan.
In het artikel De tragedie: hoe het onbenul het voor het zeggen kreeg, bespreekt Jan Hoogervorst de opkomst van het onbenul binnen de sociale en organisatorische context en laat hij zien dat het onbenul tot in de haarvaten van de overheid en organisaties is doorgedrongen en verwoestend heeft gewerkt en nog werkt.

Eens te meer wordt de paradox van Bertolt Brecht bewaarheid: Domheid wordt onzichtbaar als ze maar groot genoeg is. Te hopen valt dat voldoende politici de domheid toch waarnemen en het optimisme kunnen laten herleven.

Enige suggesties hoe dat kan: lees De tragedie: hoe het onbenul het voor het zeggen kreeg, maart 2024.

Downloaden op: https://beroepseer.nl

Enige passages uit
De tragedie: hoe het onbenul het voor het zeggen kreeg

♦  Experts en professionals dienen het voor het zeggen te hebben.

♦  Helaas moet, tot verbijstering, geconstateerd worden dat personen leidinggevende posities bezetten zonder adequate kennis en kunde betreffende het organisatorische domein waarop het leidinggeven betrekking heeft.
Wij kunnen dus spreken van ‘onbenul’: de conditie van geen of weinig begrip en verstand omtrent de inhoudelijke taken, en de daarmee verbonden kennis en kunde, van de experts en professionals binnen het organisatorische domein. Let wel, de conditie van onbenul is niet noodzakelijk absoluut maar kan relatief zijn.

♦  Ook in Nederland is de politiek-bestuurlijke denkwereld niet aan de invloed van de managementindustrie ontkomen en wordt daar nog immer door beïnvloed. Vaak wordt meer geld uitgegeven aan de managementindustrie dan aan het issue waarvoor de industrie wordt ingehuurd. Het zal niemand verbazen als dit het geval is bij het herstel van het onrecht ingevolge het schandaal met de kinderopvangtoeslag. Zoals een Kamerlid het verwoordde: “We zien overal consultantbureaus de boel plat lopen en veel geld binnenharken, maar voor de mensen aan de balie verandert er uiteindelijk niets”.

♦  Thans geeft de Nederlandse overheid jaarlijks ruim 2,7 miljard euro uit aan de managementindustrie.
Hieruit volgt onvermijdelijk dat binnen de organisatorische context leiderschap slechts via experts en professionals manifest kan worden. Onderzoek toont het belang van expert-leiderschap overduidelijk aan. Dit belang is niet slechts relevant voor de top van een organisatie, maar relevant op elk niveau.

♦  De ontwikkeling van een (graduate) School voor Organisatiekunde en Organisatorisch Ontwerp is daarom van groot sociaal belang, ook voor de overheid teneinde de reeds jaren bestaande kloof tussen de formulering van beleidsintenties en hun realisatie te dichten. Een politiek-bestuurlijk beleidsinitiatief betreffende deze materie is dus dringend noodzakelijk.

Dr. Ir. Jan Hoogervorst studeerde elektrotechniek aan de Technische Universiteit Delft en promoveerde in de Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij werkte vele jaren bij KLM in diverse (executive) managementfuncties, was organisatieadviseur bij Sogeti en deeltijd professor aan de Universiteit van Antwerpen Management School met als aandachtsgebied organisatiekunde als ontwerpwetenschap. Daarbij gaat het om het productief verenigen van de belangrijke inzichten van de sociale wetenschappen met de inzichten van de ingenieurswetenschappen.