Uitkomsten onderzoek: Kwaliteit van werk belangrijker dan salaris om medewerkers te binden

Waardevol en waardeloos werk in Nederland is de veertiende publicatie in de reeks Kort & Bondig van onderzoeksinstituut AIAS-HSI van de Universiteit van Amsterdam. De serie is bedoeld om in kort bestek en op toegankelijke wijze uitkomsten te presenteren van recent verricht onderzoek.
Dit deel presenteert een aantal resultaten van de Waarde van Werk Monitor 2021 (WWM’21), een representatief onderzoek naar opvattingen onder de Nederlandse bevolking over werk, dat in mei 2021 is uitgevoerd onder ruim 4.000 Nederlanders van 18 – 70 jaar. Ruim 2.500 daarvan hadden betaald werk. Er wordt in besproken wat Nederlanders belangrijk vinden in hun werk, wat verstaan wordt onder ‘waardevol’ (en ‘waardeloos’) werk en wie er in Nederland waardevol of waardeloos werk doet.
Aan de orde komt ook hoe arbeidsorganisaties hierin een rol spelen.
AIAS-HSI is verbonden aan de juridische faculteit van de Universiteit van Amsterdam. Er wordt onderzoek verricht op het terrein van arbeid en recht.

Uit de Inleiding.

“De vraag van elke dag, nu, luidt: wat brengt die bewegingen dagelijks weer op gang, alsof iets een muziekdoosje in ons opwindt? Ik heb geen idee. Er moet íets zijn, anders bewogen we niet meer. Er moet iets zijn waardoor we worden bewogen, anders bleven we liggen. Het is een grote vraag, met grote en kleine antwoorden” – DeWulf, 2016, p.11

Waarom staan we ’s ochtends op? Wat is ons motief, wat is onze beweegreden? Zoals gezegd zijn er grote en kleine antwoorden. Waarom staan we ‘s ochtends op om naar ons werk te gaan? Ook die vraag heeft grote en kleine antwoorden. Uiteraard staan we op omdat ‘iemand de kost moet verdienen’. Maar is dat alles? Veel mensen werken niet voor het geld alleen, en “als we van iemand zeggen dat diegene het ‘voor het geld doet’, is dat niet alleen een beschrijving, maar ook een oordeel” (Schwartz, 2016, p.14).

Waarom werken we nog meer? Omdat we betrokken (willen) zijn, een bijdrage willen leveren, verantwoordelijkheid voelen, werkzaamheden zinvol vinden. Weinig beroepen voldoen aan al deze zaken, maar dit zijn wel beweegredenen voor mensen.
In deze Kort & Bondig schetsen we allereerst kort de theoretische achtergrond waarom we werken en wat we verstaan onder waardevol (en waardeloos) werk. Daarna gaan we in op enkele bevindingen uit de Waarde van Werk Monitor: hoeveel mensen doen er in Nederland – naar eigen zeggen – waardevol en waardeloos werk? En wie doen er in Nederland dan waardevol en waardeloos werk? Hoe verschilt die waardering naar bijvoorbeeld geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en migratieachtergrond? Maar ook: speelt het al dan niet hebben van een beperking een rol? En wordt de waardering van werk beïnvloed door de contractvorm en sector waarin men werkzaam is?

In het.laatste deel van deze Kort & Bondig gaan we dan in op de rol die arbeidsorganisaties spelen in de waardering van werk door werknemers”.

Conclusie

De Kort & Bondig laat zien dat bijdragen aan een groter geheel, sociale relaties en mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling van groot belang zijn in het als waardevol ervaren van werk door werkenden. De meeste mensen in Nederland vinden hun werk (gelukkig) niet waardeloos, maar daar waar werkenden hun werk relatief vaak waardeloos vinden, is dat eigenlijk niet in de sectoren en beroepen waarvan je dat zou verwachten.

Pagina 14: “Als we kijken naar verschillen tussen sectoren, dan is te zien dat werkenden in de publieke sector het eigen werk relatief vaak nuttig voor de samenleving en waardevol vinden. Vooral werkenden in de sector zorg en welzijn rapporteren hoge waardes. Opvallend is dat sectoren zoals ‘groot- en detailhandel’ en ‘horeca’ het eigen werk als weinig waardevol ervaren; sectoren waarin je relatief veel beroepen zou verwachten die volgens Graeber^*) juist waardevol zijn”.

Zijn deze beroepen in ‘objectieve’ zin van weinig waarde, of ligt er toch vooral een (belangrijke) rol voor organisaties? De bevindingen wijzen in de richting van het laatste: organisaties, vooral in de private sector, spelen een belangrijke rol bij de vraag of mensen hun eigen werk als waardevol of waardeloos ervaren.

Noot
*) David Graeber (2018). Bullshit Jobs: A Theory. London: Penguin Random House. Zie ook: Veel mensen doen zinloos werk. Hun werk is tijdsvulling en draagt niets bij aan een betere wereld. Blogs Beroepseer, 31 mei 2017: https://beroepseer.nl/

Downloaden Waardevol en waardeloos werk in Nederland, Kort & Bondig 14, door Wieteke Conen en Paul de Beer, Universiteit van Amsterdam, januari 2023: https://beroepseer.nl

Waarde van Werk

De rapportage maakt onderdeel uit van het bredere onderzoek ‘Waarde van Werk III’, dat AIAS-HSI met steun van de Goldschmeding Foundation uitvoert: www.waardevanwerk.eu

Het project Waarde van Werk, dat sinds 2016 wordt uitgevoerd, heeft tot doel nieuwe kennis en meer inzicht te bieden in de waarde(ring) van werk onder de Nederlandse bevolking. Een belangrijk onderdeel van heit project is de Waarde van Werk Monitor – een grootschalig, nationaal onderzoek naar de waarde(ring) van werk in Nederland.

Goldsmeding Foundation: https://goldschmeding.foundation/

AIAS-HSI: https://aias-hsi.uva.nl/