Nieuwe Governancecode Zorg 2022 besteedt expliciet veel aandacht aan professionele zeggenschap

Per januari 2022 is de nieuwe Governancecode Zorg 2022 van kracht. Deze vervangt de Governancecode Zorg 2017. De nieuwe Code is niet fundamenteel herzien. Wel zijn de principes van de code verfijnd en zijn enkele nieuwe aspecten toegevoegd.
Goed bestuur en toezicht zijn belangrijke voorwaarden voor goede zorg. Met de Governancecode Zorg volgen zorgorganisaties zeven principes die breed gedragen zijn in de hele sector. Bij elk principe wordt de concrete toepassing beschreven. De Code is een instrument om de governance^*) zo in te richten dat deze bijdraagt aan het waarborgen van goede zorg, aan het realiseren van de maatschappelijke doelstelling van zorgorganisaties en het maatschappelijk vertrouwen.

De zeven principes zijn:

1. Goede zorg
2. Waarden en normen
3. Invloed belanghebbenden
4. Inrichting governance
5. Goed bestuur
6. Verantwoord toezicht
7. Continue ontwikkeling

Aanleiding voor de wijzigingen in de GCZ 2022 is de komst van nieuwe wetgeving, met name de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (Wbtr), Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) en Aanpassingswet Wet toetreding zorgaanbieders (AWtza). De nieuwe Code kan leiden tot noodzakelijke wijzigingen in de reglementen en statuten van de zorgorganisatie.
Eigenaar van de Code zijn de branchevereniging van Nederlandse zorgorganisaties ActiZ, de Nederlandse GGZ, de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Deze organisaties zijn verenigd in de Brancheorganisatie Zorg (BoZ), verantwoordelijk voor de opstelling, monitoring en blijvende ontwikkeling van de Code.

Professionele zeggenschap

Sinds de nieuwe Code zijn er diverse advocaten die een toelichting geven op de wijzigingen. Onder hen Charlotte Perquin-Deelen, specialist ondernemingsrecht in de zorg bij Dirkzwager Legel & Tax en Bas van Schelven, advocaat gezondheidszorg bij Van Benthem & Keulen. Van Schelven behandelt de belangrijkste wijzigingen in drie afleveringen op Zorgvisie, online platform voor beleid en management in de zorg:

Deel 1: Governancecode van samenwerkingsverbanden
Deel 2: Medezeggenschap zorgprofessionals
Deel 3: Belangenverstrengeling.

Van Schelven schrijft dat de beroepsvereniging Verzorgenden & Verpleegkundigen (V&VN), werknemersorganisaties en BoZ in april 2021 hebben afgesproken dat professionele zeggenschap meer aandacht zou krijgen in de GCZ 2022. Daarmee hadden ze de betrokkenheid van professionals op alle niveaus op het oog en de ontwikkelingen die in de zorg nodig zijn om zorgvragers de best passende zorg te blijven bieden.

Passages uit de Governancecode Zorg 2022 :

Bij het eerste principe van de Code, Goede zorg, staat onder punt 4 Professionele ruimte en verantwoordelijkheid:

“Zorgorganisaties zorgen dat professionals hun professionele verantwoordelijkheid voor goede zorg kunnen nemen en dragen. Zij vertrouwen op het professioneel handelen en het professionele oordeel van hun (gekwalificeerde) medewerkers, vanuit de erkenning en waardering van de deskundigheid van professionals om evenwichtig om te kunnen gaan met de wensen van de cliënt, hun eigen professionele standaarden en de financiële, organisatorische en zorginhoudelijke (rand) voorwaarden van de zorgorganisatie”.

In de Introductie van principe no 3 over de invloed van belanghebbenden staat:

“Interne belanghebbenden moeten invloed uit kunnen oefenen op de zorg, dienstverlening en de koers van de zorgorganisatie. Medezeggenschap van cliënten (cliëntenraad), hun verwanten en medewerkers (OR), en advisering en beïnvloeding door professionals is van groot belang voor de koersbepaling van de zorgorganisatie, het bewaken van de maatschappelijke doelstelling van de organisatie en het delen van waarden en normen. Medezeggenschap ligt in het verlengde van het primair proces.
(…)
Naast de wettelijke medezeggenschap via de ondernemingsraad (OR) en de cliëntenraad is in zorgorganisaties de professionele medezeggenschap onontbeerlijk. Deze zijn deels overlappend, maar ook aanvullend op elkaar. Zeggenschap gaat over de bevoegdheid en verantwoordelijkheid om beslissingen te nemen. Professionele zeggenschap wordt onder punt 1.4 verwoord. Medezeggenschap gaat over invloed op besluitvorming. De medezeggenschap van professionals kan gaan via gestructureerde kanalen, zoals een professionele adviesraad of stafconvent, maar ook meer informeel via invloed op de dagelijkse beroepsuitoefening.
(…)
De zorgorganisatie waarborgt dat professionals invloed kunnen hebben op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening, maar ook betrokken worden bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’.
(…)
De raad van toezicht maakt met de raad van bestuur afspraken over de wijze van omgang van de raad van toezicht met de medezeggenschapsorganen en (vertegenwoordigers van) professionals.
Daarbij kan de raad van toezicht buiten aanwezigheid (maar niet buiten medeweten) van de raad van bestuur contact hebben met de medezeggenschapsorganen en (vertegenwoordigers van) professionals voor zover dat voor de uitoefening van de toezichtfunctie wenselijk is of voor zover deze behoefte kenbaar is gemaakt door de medezeggenschapsorganen of (vertegenwoordigers van) professionals.

Conclusie

Bas van Schelven concludeert op Zorgvisie:
“Alles overziend, beoogt de Code 2022 de medezeggenschap van professionals te versterken door zorgorganisaties te verplichten om waarborgen te treffen voor hun invloed op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening en betrokkenheid bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’. Het belang daarvan zal door geen veldpartij worden ontkend. De Code 2022 geeft zorgorganisaties bovendien alle ruimte voor de praktische invulling van deze verplichting. De vele zorgorganisaties waar al sprake is van medezeggenschap van professionals zullen in de regel dus al voldoen aan deze verplichting. Voor zorgorganisaties waar dit nog niet het geval is, biedt de Code 2022 een mooie stimulans”.

Noot
^*) Governance is het integer en transparant handelen door (overheids)organisaties en bestuurders en het organiseren van effectief toezicht hierop.

Downloaden Governancecode Zorg 2022, BoZ: www.governancecodezorg.nl/wp-content/uploads/2021/12/Governacecode-Zorg-2022.pdf

Medezeggenschap zorgprofessionals ‘onontbeerlijk’ volgens nieuwe Governancecode, door Bas van Schelven, Zorgvisie, 24 januari 2022: www.zorgvisie.nl

Per 1 januari 2022: de nieuwe Governancecode Zorg, door Charlotte Perquin-Deelen, Dirkzwager Legal & Tax, 13 januari 2022: /www.dirkzwager.nl

Governancecode Zorg 2022: www.governancecodezorg.nl/