Gemeenten met het hart op de goede plaats, blijken in staat hun lokale jeugdstelsel te transformeren

“Alle jeugdigen in Zwijndrecht moeten gezond en veilig kunnen opgroeien. Dit is niet altijd vanzelfsprekend en dan kunnen zorg en ondersteuning een oplossing bieden. Met de decentralisatie van de Jeugdhulp in 2015 kregen we als gemeente een extra mogelijkheid om deze ambitie te realiseren. De afgelopen jaren zijn hier belangrijke stappen in gezet maar er waren ook signalen dat verbeteringen nodig en wenselijk waren”.

In maart 2019 maakte de gemeente Zwijndrecht een lokaal plan van de jeugdzorg bekend voor de jaren 2019 – 2021. Wethouder voor jeugdzaken Jolanda de Witte schreef het Voorwoord waarin ook geschreven stond:
“Naast de reguliere cliënt-tevredenheidsonderzoeken heeft de gemeente Zwijndrecht besloten ouders en jeugdigen uit te nodigen om hun ervaringen met de zorg en ondersteuning op het gebied van Jeugdhulp te delen. Op 1 november jl. spraken we hierover met ouders en op 12 december met een aantal jeugdigen uit Zwijndrecht”.

Van die bijeenkomsten is een verslag gemaakt en als bijlage gevoegd bij het lokale plan van aanpak. De wethouder besluit het Voorwoord met: “In dit lokale plan gaan we in op de aanpak van de gesignaleerde knelpunten. Ik heb er alle vertrouwen in dat we met ouders, jeugdigen en partners erin slagen nog beter invulling te geven aan onze zorg voor de jeugd. Ik geloof erin dat we gezamenlijk het verschil kunnen en moeten maken. De acties in dit lokale plan van aanpak dragen bij aan deze doelstelling”.

“De regie naar ons toegetrokken”

Op 12 januari 2022 schrijft Yolanda de Koster op de nieuwssite voor ambtenaren en bestuurders Binnenlands Bestuur in haar artikel ‘Stop met steggelen over budget jeugdzorg’ dat Zwijndrecht de discussies over (extra) budget voor de jeugdzorg zat is: “De gemeente heeft in 2019 het roer omgegooid en de inhoud op de eerste plaats gezet. Goede hulp en ondersteuning aan de meest kwetsbare kinderen en gezinnen staat centraal. Niet alles kan, en zeker niet tot in de lengte der dagen. Zwijndrecht schrijft vrijwel geen rode cijfers meer op de jeugdzorg”.

De huidige wethouder Ronald de Meij van Jeugd en Wmo van Zwijndrecht – Jolanda de Witte is sinds juli 2019 burgemeester van gemeente Albrandswaard – op Binnenlands Bestuur: “In 2019 liepen de tekorten in de jeugdhulp hard op en hebben we de regie naar ons toe getrokken. De jeugdzorg moeten en gaan we beter regelen voor onze inwoners. Ik vind het dan ook een principieel punt om er daadwerkelijk te staan, om verantwoordelijkheid te nemen”.

Het gaat om de inhoud

Op eigen kracht knelpunten wegwerken. Het kan. Zwijndrecht heeft het bewezen en heeft het jaar 2021 vrijwel zonder tekorten op de jeugdzorg afgesloten.
Het gaat de gemeente Zwijndrecht in de eerste plaats om de inhoud. De Meij blijft het herhalen: “Via de inhoudelijke weg gaan we stap voor stap naar een betere jeugdzorg en financieel beheersbare situatie toewerken, en naar een situatie waarbij de maatschappelijke kosten goed uitlegbaar zijn”. De Meij stoort zich eraan dat gemeenten en rijk eindeloos blijven steggelen over het geld en dat “we landelijk op de inhoud niet verder komen”.
De Meij legt uitgebreid en met voorbeelden uit de praktijk in het interview uit hoe zijn gemeente te werk is gegaan bij de transformatie van de jeugdzorg.

Serieuze alternatieven

Het blijkt dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) tijdens een extra ingelaste algemene vergadering op 13 januari 2022 heeft besloten de Hervormingsagenda Jeugd 2022-2028 op te schorten. Deze Hervormingsagenda komt voort uit de bestuurlijke afspraken die de VNG en het rijk op 2 juni 2021 over de bekostiging van de jeugdhulp hebben gemaakt. Met de agenda willen de gemeenten én het stelsel verbeteren én de uitvoering versterken. De agenda wordt opgeschort totdat er een principeafspraak is gemaakt met het nieuwe kabinet. In deze principeafspraak moet het nieuwe kabinet onderschrijven dat de extra bezuiniging in het coalitieakkoord niet ten laste komt van kwetsbare kinderen en dat dit niet wordt afgewenteld op gemeenten.

Net als VNG is ook FNV Zorg en Welzijn uit het overleg over de hervormingsagenda gestapt. Het geeft wel aan dat het tijd wordt  serieuze alternatieven te raadplegen, zoals bijvoorbeeld het manifest met adviezen van denktank De Jeugdsprong. Of neem de gemeenten die hun zaakjes allang op orde hebben serieus, en ga bij hen eens kijken hoe goed ze het doen. Het Verwey Jonker instituut deed samen met het Instituut voor Management Research van de Radboud-universiteit in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderzoek in vijf gemeenten waar de transformatie van de jeugdhulp wel op koers lijkt te zijn: de gemeenten Deventer, Peel en Maas, Roosendaal, Utrecht en Zaltbommel. Zie hun rapport Eigenwijs transformeren – Onderzoek naar de ervaringen van 5 gemeenten met de transformatie van de jeugdhulp.

Thijs Jansen, directeur van Stichting Beroepseer spoort aan: “Laat de VNG zorgen dat alle gemeenten als de wiedeweerga gaan leren van de gemeenten die het al goed doen en uit de rode cijfers zijn en goede jeugdzorg hebben. Waar wacht de VNG in hemelsnaam op!?”

‘Stop met steggelen over budget jeugdzorg’, door Yolanda de Koster, Binnenlands Bestuur, 12 januari 2022: www.binnenlandsbestuur.nl

Lokaal plan van aanpak Jeugd 2019-2021, Gemeente Zwijndrecht, 12 maart 2019: https://beroepseer.nl/

Hervormingsagenda Jeugd onder druk, VNG, 13 januari 2022: https://vng.nl

Manifest De Jeugdsprong: https://beroepseer.nl

Eigenwijs transformeren – Onderzoek naar de ervaringen van 5 gemeenten met de transformatie van de jeugdhulp, Rijksoverheid, 31 maart 2021: www.rijksoverheid.nl/