Presentatie rapport ‘De kunst van de ambachtelijke afstemming’

Op 23 mei 2018 presenteren de onderzoekers ‘s middags om 15.00 uur hun rapport De kunst van ambachtelijke afstemming aan minister Hugo de Jonge in de hal van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in Den Haag. Gelijktijdig is daar de fototentoonstelling te zien die hoort bij het onderzoek. Mensen met een beperking maakten zelf foto’s van hun ervaringen, aangevuld met foto’s van fotograaf Aad van Vliet.

Zelfstandigheid is al jarenlang een leidend ideaal in de zorg voor mensen met een beperking, net als in andere delen van de langdurige zorg. Idealen als zelfstandigheid en ‘versterken van eigen regie’ suggereren dat afhankelijkheid een groot probleem is en zelfstandigheid de oplossing. Afhankelijkheid is echter niet per se een probleem, zo blijkt uit het onderzoek De kunst van ambachtelijke afstemming.  Afhankelijkheid wordt pas een probleem wanneer mensen met een beperking (en hun verwanten) binnen afhankelijkheidsrelaties onzichtbaarheid, onmacht of ongelijkwaardigheid ervaren.

Onzichtbaarheid ontstaat bijvoorbeeld wanneer begeleiders of hulpverleners veel van hun tijd op kantoor doorbrengen om te voldoen aan hun administratieve taken. Of wanneer medebewoners alle aandacht van de begeleiding opeisen. Onmacht is bijvoorbeeld aan de orde bij het vele wachten van mensen met een beperking. Wachten op het busje dat hen naar werk of dagbesteding brengt. Wachten op hulp bij wassen, aankleden of eten. Of wachten op toestemming om uit te gaan. Ongelijkwaardigheid doet zich voor als personen met een beperking zich niet serieus genomen voelen – bijvoorbeeld als begeleiders grapjes maakt over hun problemen, of als stagiaires toekijken hoe een hulpverlener hen doucht.

Om situaties van onzichtbaarheid, onmacht en ongelijkwaardigheid terug te dringen, pleiten de onderzoekers voor meer reflectie op routines, geholpen door frisse blikken van buiten. Bijvoorbeeld door instelling van “pottenkijkers”: buitenstaanders die korte tijd meelopen en daarna met de medewerkers reflecteren op wat hen opviel. En door instelling van een onafhankelijke ombudsman voor semipublieke instellingen, waar mensen met individuele klachten

Klik hier voor downloaden van De kunst van ambachtelijke afstemming – Een onderzoek naar ervaringen van afhankelijkheid van mensen met een beperking en hun verwanten, door Simon van der Weele, Femmianne Bredewold, Ellen Grootegoed, Margo Trappenburg en Evelien Tonkens, Universiteit voor Humanistiek, maart 2018: https://beroepseer.nl

 Onderzoekers overhandigen rapport aan minister De Jonge: Pottenkijkers voor de gehandicaptenzorg, Universiteit voor Humanistiek, 17 mei 2018: www.uvh.nl