Nieuwe ideeën voor hervorming van de economie

Het voorjaarsnummer 2017 van het Amerikaanse tijdschrift Dissent^*) is voor een groot deel gewijd aan het hedendaagse kapitalisme. De essays van verschillende schrijvers in dit nummer wijzen de weg naar een voor onze tijd geschikte economie. Ze geven een analyse van het verleden, het heden en de toekomst van het kapitalisme – van het tijdperk van de slavernij tot de door de globalisering veroorzaakte transformaties – en bevatten nieuwe ideeën om de economie te hervormen.

Mark Levinson en Timothy Shenk schrijven in de inleiding dat tien jaar na de crisis het debat over de economie is blijven steken in aannames die de crisis hebben veroorzaakt. De gevolgen van dit intellectuele falen zijn dan ook groot. Ze verwijzen naar een opvallend openhartig interview van Hillary Clinton in de New Yorker, waarin ze enkele weken voor de presidentsverkiezingen vertelde dat het de Democatische Partij ontbrak aan een coherent en overtuigend economisch programma. De partij heeft dat nog steeds niet. De Republikeinen beschikken overigens evenmin over zo’n programma.

James Galbraith onderzoekt waarom het niet waarschijnlijk is dat president Trump zijn beloften aangaande de groei van de economie en het creëren van banen, gaat waarmaken. Er zijjn fysieke, technologische, institutionele en milieutechnische hindernissen die in de weg staan voor het realiseren van groei door middel van meer geld stoppen in de infrastructuur. Galbraith maakt zich sterk voor een enorme uitbreiding van de  nonprofit- en de publieke sector met programma’s voor het creëren van banen en het betalen van een fatsoenlijk loon voor werk in de gezondheidszorg, het onderwijs, het mileu en de culturele sector.

Mariana Mazzucato en Michael Jacobs inventariseren de omvang van de crisis van 2008 en documenteren het daaropvolgende zwakke herstel van de economie. Ze doen een oproep om nieuwe economische beleidsplannen te maken met nadruk op de rol van de staat, die zich niet slechts behoort te beperken tot regelgeving van particuliere, economische activiteiten, maar ook een leidende rol behoort te spelen op het gebied van investeren, innoveren en zorg voor het algemeen belang.

Alyssa Battistoni verdiept zich in het wereldwijde debat over het basisinkomen. Ze onderkent het bevrijdende aspect van een basisinkomen maar blijft kritisch jegens degenen die het beschouwen als een vervanging voor de waarden van de verzorgingsstaat.

Daniel Luban en Michael Ralph onderzoeken de aspecten van de geschiedenis van het kapitalisme die doorklinken tot in onze tijd. Luban gaat na of de kritiek van de Weense econoom Karl Polanyi (1886-1964) op de markteconomie de nieuwe generaties nog weet te inspireren. Ralph legt de gewetenloze praktijken bloot van bedrijven die door middel van verzekeringen profiteren van de dood van hun werknemers. Deze praktijken vinden hun oorsprong in de negentiende eeuw toen eigenaren van kolenmijnen het geld opstreken van de levensverzekering van hun werknemers.

J.W. Mason kijkt met een socialistische blik naar globalisering en onderzoekt hoe botsende waarden van mondialisme, bevordering van belangen van arbeiders en politieke controle op de economie met elkaar verenigd kunnen worden. Hij blijft voorstander van een egalitaire wereld, maar de strijd voor behoud van de sociaal-democatie speelt zich af op nationaal niveau.

De essays in dit nummer van Dissent zijn zeer gevarieerd, maar hebben een gemeenschappelijke noemer. Ze geven een dieper inzicht in de krachten die ons economische systeem bepalen en dragen bij aan de nimmer eindigende zoektocht naar alternatieven. Die zoektocht werd in de afgelopen decennia niet serieus genomen en werd naïef en utopisch genoemd. Maar die zoektocht is in de huidige tijd urgenter dan ooit.

Titels van de essays Capitalism Today

• Alyssa Battistoni on why now is a bad time to call for universal basic income
• James K. Galbraith on Trump’s promises about American jobs
• Daniel Luban on Karl Polanyi’s revival
• Michael Jacobs and Mariana Mazzucato on the dysfunctions of modern capitalism
• J.W. Mason on why the left still needs the nation state
• Michael Ralph on how corporations have capitalized on workers’ deaths, from slavery to the present day

Klik hier voor lezen van de essays Capitalism Today, Dissent, voorjaar 2017: www.dissentmagazine.org

^*) Dissent is een in 1954 opgericht Amerikaans kwartaaltijdschrift gewijd aan politiek en ideeën. In het verleden publiceerden schrijvers als Hannah Arendt, Norman Mailer en Aleksander Solzjenitsyn hun artikelen in Dissent.