De politiek uit de jeugdzorg halen, drastisch versimpelen en écht doen wat nodig is

Vakbond FNV en Stichting Beroepseer hebben de handen ineen geslagen. Hun manifesten voor de jeugdzorg – Drastisch versimpelen en Écht doen wat nodig is – worden in elkaar geschoven. Onder voorzitterschap van Steven de Waal gaat men de komende tijd de manifesten uitwerken met een gelijk denkende groep mensen met status in de jeugdzorg. De Waal is oprichter en voorzitter van Public Space Foundation, onafhankelijk denknetwerk ter bevordering van maatschappelijk ondernemerschap in Nederland.

Het is de bedoeling na de Tweede Kamerverkiezing van 2021 tijdens het samenstellen van een nieuw kabinet en de installatie van een nieuwe minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een uitgewerkt slotmanifest te presenteren.
Er dient een alternatief te komen voor de plannen van het Ministerie van VWS waarin de wet bepaalt welke overheden met welke andere overheden moeten samenwerken en samen zorg inkopen, en welke vormen van zorg er moeten komen. In de praktijk komt dat erop neer dat de (lokale) overheid de organisaties kiest die zorg mogen leveren. Vrije keuze van cliënten van hulpverlener, bestaat niet. Wat wel bestaat is het risico op een extra bestuurslaag. Terwijl het juist simpeler moet.

De politiek uit de jeugdzorg

In FNV Magazine Zorg & Welzijn is een interview te lezen met bestuurder Jeugdzorg Maaike van der Aar. Met FNV is zij van mening dat in de jeugdzorg professionals het voortouw nemen en niet de overheid:

“De manier waarop de jeugdzorg is georganiseerd, moet op de schop. In januari lanceerde de FNV haar visie voor verbeteringen: Drastisch versimpelen in de jeugdzorg. Een oproep voor het schrappen van alle tijd- en geldverslindende schakels in de keten. Met de relatie tussen het gezin en de hulpverlener op nummer één. We willen af van concurrentie en toe naar vrije samenwerking en kennisdelen. Nu is kennis macht, een unique selling point (USP) voor de organisatie die zich op de zorgmarkt bevindt. Die schat aan vakkennis moet gedeeld worden. Dat weggeven kan niemand zich nu veroorloven. Terwijl jeugdzorgwerkers dat wel willen. Vrije samenwerking moet ruim baan krijgen. We willen af van gemeentebelangen en de politiek moet uit de jeugdzorg. Dit zorgt voor steeds wisselend beleid. Het is in iedere gemeente anders geregeld. Daarbij, een politieke zittingstermijn is maar vier jaar. En beleid dus ook, want geen politicus regeert over zijn graf. Terwijl de jeugdzorg snakt naar visie en richting voor een langere termijn. Dan kun je bouwen.
Een grote klacht van jeugdzorgwerkers is verder dat het alleen nog maar over geld gaat. We willen dat jeugdzorg over zorg gaat. En last but not least: professionals willen betrokken worden bij de inrichting van de jeugdzorg.’

— Wat is de rol van de overheid?

Maaike van der Aar: “De politiek moet jeugdzorg faciliteren, maar niet invullen waar, wanneer en hoe die zorg wordt geboden. Ook de lokale overheid niet. Als overheden keuzes maken, zullen dat per definitie ook politiek gestuurde keuzes zijn. Dat zijn keuzes voor de korte termijn, en altijd genomen met een oog op de politieke stroming. Goede jeugdzorg mag niet afhankelijk zijn van een politieke stroming, maar is een basisvoorwaarde voor een welvarend en sociaal Nederland. Daarvoor zijn juist keuzes op lange termijn noodzakelijk”.

— Hoe zou die rol eruit zien?

“Geef gemeenten de ruimte om op basis van de hulpvraag voor hun burgers te zorgen zonder tegelijkertijd budgetgestuurde keuzes te moeten maken. Laat de betalingen rechtstreeks door het Rijk doen. Haal die politieke overwegingen weg uit de jeugdzorg. Vervang die door bedrijfsvoering binnen een stichting. Daarmee schrappen we alle inkoopprocessen, veel administratie, politieke stromingen en korte termijndenken. Geef alle hulpverleners hun plek en haal de organisatiebelangen weg door geen zorgorganisaties meer te selecteren. Iedere hulpverlener met zijn/haar expertise en persoonlijkheid is nodig. De hulpvraag van het gezin bepaalt, samen met de expertise van jeugdzorgwerkers en reguliere bedrijfsvoering, welke hulpvorm en welke persoon ingezet wordt voor hoe lang. De hulpverlening werkt dicht bij het gezin in vrije samenwerking met andere expertise, waarbij zonder concurrentie van elkaar geleerd wordt. In een platte werkorganisatie”.

— Wat is het resultaat?

“Zo zijn de juiste mensen op de juiste plek aan het werk. De afrekening vindt plaats op basis van professionaliteit en bedrijfsvoering. Jeugdzorg en professionals krijgen zo de ruimte en waardering die ze verdienen”.

Wij zullen hieronder eerst (I) onze kortetermijnvisie toelichten, en vervolgens (II) onze visie
voor de lange termijn. Daarna informeren wij u ook over (III) onze standpunten met betrekking
tot ‘marktwerking’ en (IV) falend toezicht in de jeugdzorg.

Zorgprofessionals aan het roer. ‘De politiek moet jeugdzorg faciliteren’. Interview met Maaike van der Aar, door Karen de Jager, FNV Zorg & Welzijn, september 2020: https://zorgenwelzijn.fnv-magazine.nl/032020/interview-duplicate/

Onder het interview staan vermeld de pijlers van het manifest Drastisch verminderen in de jeugdzorg.

Brochure: Wij willen de jeugdzorg #drastisch versimpelen, FNV Zorg & Welzijn, september 2020: https://beroepseer.nl
Manifest voor een vernieuwde jeugdhulp die écht doet wat nodig is, Blogs Beroepseer, 21 november 2018: https://beroepseer.nl
Zie tweede deel van deze blog met de vijf pijlers van het manifest Écht doen wat nodig is.