Journaliste Dieuwertje Kuijpers roept collega’s op zelf de regie te pakken en ruimte op te eisen

Freelance journaliste Dieuwertje Kuijpers deed in haar uitgesproken column tijdens de boekpresentatie van De nieuwe journalist  een oproep aan haar collega’s financiële rust en creatieve ruimte op te eisen voor hun werk. De presentatie vond plaats in Studio VondelCS in Amsterdam op 6 februari 2020 en was georganiseerd door de beide auteurs  van het boek, Sjoerd Arends en Erwin van ’t Hof in samenwerking met vaktijdschrift Villamedia. De bijeenkomst vormde de afsluiting van een meerjarig onderzoek naar de groeiende groep freelancejournalisten in Nederland.

Geen enkel platform durft zijn handen te branden

Kuijpers begon haar column – die zij mede namens haar collega’s van freelance coöperatie Split uitsprak – met de constatering dat de journalistiek onder druk staat, met name voor freelancers. Veertig procent van hen kan niet of nauwelijks rondkomen. Dat kan ook niet anders als je slechts 13 cent per woord krijgt betaald. Het liefst zouden uitgevers helemaal niet betalen. Er zijn immers allerlei subsidiepotjes die de journalist kan aanvragen voor projecten?
Het tarief is onlangs overigens verhoogd naar 14,5 per woord, maar daarvoor is een hoge prijs betaald door journalisten.

Kuijpers:

“Het is vooral gênant als je bedenkt hoeveel voeten in de aarde die paar cent erbovenop heeft gehad. De rechter kende onlangs freelancers Britt van Uem en Ruud Rogier een hoger tarief toe voor hun verhalen en foto’s. Een mooie overwinning; maar met een kil eenzaam randje. Hier ben ik mij echt kapot van geschrokken, en legt wat mij betreft pijnlijk het gebrek aan collegialiteit binnen de beroepsgroep bloot. Het kille: ze kregen nergens meer een klus. Geen enkel platform durft blijkbaar zijn handen te branden aan freelancers die het gore lef hebben voor zichzelf op te komen. Het eenzame: van collega’s waar ze soms jarenlang mee hadden samengewerkt, hoorde ze weinig tot niets.

Opvallend. Want als je collega-journalisten hier op aanspreekt hebben ze van hun eigen mondigheid een heel ander beeld. Ze vinden van zichzelf dat er ‘heus wel empathie’ is, want ze vinden het ‘ook erg’. Uiteraard. Zoals we in Nederland zijn gewend zit iedereen zodra je ze er persoonlijk op aanspreekt in het verzet. Het lef van de journalistieke beroepsgroep doet vooral denken aan Koot & Bie’s Ge en Arie Temmes (Wo ist den Bahnhof? ‘Do ist den Bahnhof’). Want met een obligaat tweetje zeggen dat je het ‘ook vervelend vindt’ of een stiekeme like – hopelijk ziet je opdrachtgever het niet – heb je je daad van verzet weer gepleegd. Ondertussen zien we dat daadwerkelijke positieve verandering afhangt van die enkeling die zijn of haar mond open durft te trekken.

Toch vreemd want journalisten zijn prima in staat onrecht te zien. Er worden immers zaterdagkaternen vrolijk volgetikt met kritische stukken over multinationals die misbruik maken van semi-monopolie posities (goh…). Over Gemene Bedrijven zoals Post.nl die de sociale lasten ontduiken door schijnzelfstandigheid (mmmmh….). Of over hoe schandalig het wel niet is dat een bedrijf als Primark hun eigen mensen onderbetaalt maar ondertussen wel dikke subsidie opsoupeert… Voelen we ons al een beetje ongemakkelijk? Mooi. Als het de eigen beroepsgroep betreft, blijft het aanzienlijk stiller”.

De freelancers staan overigens niet alleen. De laatste jaren is er op redacties keihard gesaneerd. De journalisten in vaste dienst gaan gebukt onder hoge werkdruk en er schijnt zelfs sprake te zijn van een angstcultuur op redacties.

Het gaat ook om beroepseer

Kuijpers zou graag zien dat de beroepsgroep zelf de regie neemt, freelancers zowel als degenen in vast dienstverband. Pas dan kan de situatie veranderen. Freelancers vormen 40 – 50% van het aandeel journalisten: “Wij zijn geen concurrenten van elkaar: de uitgevers beconcurreren elkaar om *ons*. En laten we eerlijk zijn: hoeveel heb je eigenlijk nog te verliezen met 13 (sorry, 14,5) cent per woord? Dat is omgerekend in uurloon nog minder dan ik verdiende als 15-jarige hamburgerflipper bij de MacDonalds in Beverwijk”.

Het gaat niet alleen om een fatsoenlijke boterham verdienen, maar ook om beroepseer: “Journalistiek is een verdomd mooi vak en waard om voor te strijden. Een stel ‘suits’ dat af laten pakken is mij echt de eer te na. Daarnaast durf ik er een fles wijn op te zetten dat wat ik hier zojuist heb uitgesproken op menig journalistenborrel voorbij komt. We vinden het erg, zeggen tegen elkaar hoe erg we het vinden – en ja….nou….dat is het dan”.

Lees de hele column van Dieuwertje Kuijpers: Veel te lieve en bescheiden collega’s: eis je ruimte, door Dieuwertje Kuijpers, Villamedia, 7 februari 2020: www.villamedia.nl

Lees ook:
Radicale onafhankelijkheid en onverschrokkenheid van de journalistiek kunnen ook van binnenuit worden aangetast, door Sheila Sitalsing, 12 mei 2019, de Volkskrant: www.volkskrant.nl

Freelancers in de journalistiek worden uitgebuit in plaats van gekoesterd, door Mirjam Prenger en Marc Deuze, de Volkskrant, 19 juni 2019: ww.volkskrant.nl

Rechtszaak tegen De Persgroep op 3 april over onredelijke tarieven in de journalistiek, Blogs Beroepseer, 29 maart 2019: https://beroepseer.nl

Onderzoekscollectief Spit: www.onderzoekscollectiefspit.nl/

Boekpresentatie De nieuwe journalist, Freelance Journalism: https://freelancejournalism.eu/2020/01/19/de-nieuwe-journalist/ (website is opgeheven)

De nieuwe journalist, Sjoerd Arends en Erwin van ‘t Hof, uitgeverij Amsterdam University Press, 2020: www.aup.nl

U P D A T E

Ook de Volkskrant in actie voor freelancers, door Trudy Brandenburg-van de Ven, de Volkskrant, 13 februari 2020: www.villamedia.nl/artikel/ook-de-volkskrant-in-actie-voor-freelancers

Freelancers NRC verschijnen morgen niet op het werk, door Dolf Rogmans, Villamedia, 12 februari 2020: www.villamedia.nl