Aliëtte Jonkers over Nivel-onderzoek naar basispakket zorgverzekering: Gesubsidieerde leugens
De premie voor ziektekosten gaat volgend jaar met 10 euro per maand omhoog, aldus een bericht van de NOS op 27 augustus 2014. Dat hebben bronnen gezegd die betrokken zijn bij het overleg tussen kabinet en de drie oppositiepartijen die samenwerken met het kabinet. Ook het eigen risico gaat omhoog, van 360 euro naar 400 euro in 2015.
Nu is het wel zo dat een zorgverzekeraar zelf kan bepalen of hij de richtlijn van het kabinet toepast of niet. Aan het eind van het jaar maken de verzekeraars hun nieuwe tarieven bekend.
Het bericht over verhoging van de premie werd voorafgegaan door een bericht over het basispakket. Daaraan wordt gemorreld door verschillende partijen. Volgens het Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (Nivel), kunnen ziektekosten ‘door eigen schuld’ wel uit het basispakket. Dat zou blijken uit een onderzoek onder de leden van het Verzekerdenpanel aan wie was gevraagd wat ze vonden van de dekking en versobering van het basispakket.
De overheid kijkt ieder jaar weer naar de dekking van het basispakket van de zorgverzekering. In het advies hierover van het Zorginstituut Nederland (voorheen het College voor Zorgverzekeringen) wordt de inbreng van verzekerden ieder jaar belangrijker.
Uit het Nivel-onderzoek blijkt dat de meningen verdeeld zijn. Voor veel verzekerden is een ingreep in het basispakket een onacceptabele manier om te bezuinigen. Het meest acceptabel zijn bezuinigingsmaatregelen gericht op verbetering van de organisatie van de zorg. Maatregelen zoals een hogere eigen bijdrage of hogere premie zijn het minst populair. Het draagvlak voor het versoberen van het basispakket zit hier tussenin. Het lijkt erop dat naarmate maatregelen meer de portemonnee van de verzekerden raken, het draagvlak minder is.
Solidariteit
De belangrijkste reden voor verzekerden om vergoeding via het basispakket te schrappen betreft de eigen keuzen van de patiënten zelf. Voorbeelden daarvan zijn: complicaties na een onnodige ingreep, dieetadvies, stoppen-met-roken-programma’s of IVF-behandelingen. Anderen zouden niet voor deze kosten hoeven op te draaien. “Hier houdt de solidariteit van veel verzekerden kennelijk op”, stelt Judith de Jong, programmaleider Zorgstelsel en sturing bij Nivel.
Of mensen zorg denken nodig te hebben, speelt ook mee. Mensen met een mindere gezondheid willen meer zorg verzekerd hebben in het basispakket. Vrouwen willen meer zorg die louter vrouwen gebruiken. Omdat het zorgstelsel is gebaseerd op solidariteit moeten niet-gebruikers bereid zijn te betalen voor de verschillende typen zorg uit in het basispakket.
Commentaar van Aliëtte Jonkers
Naar aanleiding van het Nivel-rapport schreef medisch journaliste Aliëtte Jonkers een commentaar op de site van het discussieform over professionaliteit in de zorg Discura, getiteld Gesubsidieerde leugens.
Ze begint met een futuristische schets uit het leven van een verzekerde:
“Het is 2034. Een groot scherm licht op in mijn woonkamer. Het is mijn virtuele ‘health assistant’ Lucy, via bluetooth verbonden met de chip in mijn bovenarm. Ze zegt dat mijn buikomtrek al drie maanden te hoog is. Daarom gaat mijn zorgverzekering binnenkort met 5 procent omhoog naar 1683 euro per maand. Ik protesteer, maar Lucy onderbreekt me met de opmerking dat stress zojuist mijn cortisolspiegel heeft doen stijgen met 32,3 procent. Ze adviseert me vroeg te gaan slapen.
Science fiction? Natuurlijk! Toch is dit fantasieverhaaltje niet zo ver weg als het misschien lijkt. Al bijna twintig jaar lang laten overheid en zorgverzekeraars proefballonnetjes op om de zorgpremies voor mensen met ‘ongezond gedrag’ te verhogen.
Het begon ongeveer in 1997, toen het RIVM in de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen de rol van de overheid aankaartte bij het stimuleren van gezond gedrag. Begin 2001 stelde toenmalig minister Borst voor rokers zelf te laten betalen voor cholesterolverlagende medicijnen. In 2002 kwam er een nationale commissie tegen overgewicht. De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ)*) publiceerde de achtergrondstudie ‘Gezondheid en gedrag: debatten en achtergrondstudies’. Hoogleraar ethiek prof. dr. Govert stelt hierin: ‘Je kunt de kosten van je eigen gedrag niet afwentelen op anderen. Als je door eigen schuld, roken, longkanker krijgt, zijn de gevolgen daarvan aan jezelf te wijten. Het is redelijk als je daarvan de kosten ook zelf draagt.’
Spijtig voor de RVZ en de zorgverzekeraars is dat het maar niet wil lukken om te bewijzen dat preventie en gezondheidsbevordering harde euro’s oplevert. Onderzoek toont steeds opnieuw aan dat de hoogste ziektekosten zich vooral aandienen in de latere en laatste levensjaren. Sterker: langer leven zou wel eens duurder kunnen uitpakken. Gezond is niet altijd goedkoop, en ongezond niet altijd duur. Zo kosten sportblessures de samenleving jaarlijks 1,3 miljard euro”.
Jonkers stoort zich eraan dat media “kritiekloos het persbericht van Nivel overnemen: Maar kijk! We willen nu zelf dat in het basispakket wordt gesneden. Ziektekosten ‘door eigen schuld’ kunnen wel uit basispakket. Daar kun je mee aankomen bij het ministerie van VWS: de burger wil het zelf”.
Bij lezing van het hele rapport blijkt dat de Nivel-enquête is gehouden onder 2800 mensen van gemiddeld 64 jaar en dat het is opgezet met zorgverzekeraar VGZ als ‘subsidiënt en samenwerkingspartner’. De betrokken hoogleraar, prof. dr. Emile Curfs heeft een leerstoel die betaald blijkt te zijn door zorgverzekeraar Univé-VGZ-IZA-Trias (UVIT).
Het betreft hier dus een dik gesponsorde enquête.
Gesubsidieerde leugens, door Aliëtte Jonkers, 27 augustus 2014: www.discura.nl
Ziektekosten ‘door eigen schuld’ kunnen wel uit basispakket, Nivel, 21 augustus 2014: www.nivel.nl
Rapport Nivel in PDF: Wat hoort er in het basispakket volgens verzekerden? Nivel, 2014: www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Rapport-wat-hoort-bij-basispakket-volgens-verzekerden.pdf
U P D A T E
Noot
*) De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) is vanaf 1 januari 2015 verdergegaan onder de naam: Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS).