Gemeenten krijgen van rijksoverheid meer regels opgelegd, en minder ruimte voor maatwerk

Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aanpassingen voor de Wet Werk en Bijstand (WWB) naar de Tweede Kamer gestuurd. Het moet van Den Haag allemaal een stuk strenger. En op welke manier het strenger moet, staat nauwkeurig omschreven. Meer regels dus. En minder ruimte voor maatwerk. Vroeger was hulp doel van beleid en probeerden we fraude te bestrijden. Nu lijkt het voorkomen van fraude het doel van beleid en kunnen we steeds minder hulp bieden. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Wethouder René Peters van Sociale zaken, jeugd, onderwijs en integratie in de gemeente Oss heeft een blog gewijd aan Minister Klijnsma’s aanpassingen. Hij vindt het onverteerbaar dat burgers de dupe gaan worden van in Den Haag vastgestelde te rigide regels. Hij schrijft:

“In 2004 kregen gemeenten meer beleidsruimte om via maatwerk mensen aan het werk te helpen. Daarin waren gemeenten over het algemeen succesvol. Mensen die hun fatsoen hielden, zelf hun best deden om aan het werk te komen en zich aan afspraken hielden, konden rekenen op de gemeente om hen op weg te helpen. En zo hoort het ook. Hulp is goed, maar is niet vrijblijvend. Van mensen mag iets verwacht worden. Daar is helemaal niets mis mee. Maar met de nieuwe regels vanuit Den Haag is het gedaan met de beleidsvrijheid van gemeenten. Heel nauwkeurig wordt beschreven waar gemeenten (en vooral ook uitkeringsgerechtigden) zich aan moeten houden.

Gemeenten en DIVOSA^*) zijn hier op zijn zachtst gezegd niet blij mee. “Het wetsvoorstel dwingt gemeenten capaciteit die bedoeld is om mensen aan het werk te helpen, te besteden aan extra bureaucratie. De regels zijn veelal extra eisen waar werkzoekenden aan moeten voldoen, zoals bereidheid om te verhuizen, gedrag- en kledingvoorschriften en de verplichting tot een tegenprestatie. Een aantal verplichtingen is bovendien nauwelijks te handhaven”.
Voldoen mensen niet aan de regels, dan volgt onherroepelijk een maatregel (korting op de uitkering). Gemeenten krijgen niet de ruimte om in schrijnende gevallen een uitzondering te maken. Ik dacht dat straffen een middel was om gedrag te veranderen. Maar rigide straffen zonder te kijken naar omstandigheden is vooral een middel om mensen in ellende te storten. En heeft wat mij betreft geen enkele opvoedende waarde meer.

Misbruik en fraude moeten worden aangepakt. Geen enkel misverstand daarover. En in Oss doen we dat ook. Vrij effectief zelfs. Daar hebben we echt geen extra regels voor nodig. Waar het Rijk aan de ene kant gemeenten steeds meer verantwoordelijk maakt voor beleid, trekt het aan de andere kant de teugels steeds steviger aan. Maar meer verantwoordelijkheid in combinatie met minder beleidsvrijheid, dat gaat niet. En meer regels waardoor er minder maatwerk mogelijk is, is ook een slechte zaak. Maar het is echt onverteerbaar dat burgers de dupe zijn van te rigide regels die worden vastgesteld in Den Haag”.

Meer regels, minder maatwerk, blog van René Peters, 18 november 2013: https://renepetersoss.com

*) DIVOSA is de Nederlandse vereniging van gemeentelijke managers op het terrein van participatie, werk en inkomen: www.divosa.nl