Bespiegeling en commentaar op manifestatie Strijd voor thuiszorg

8 Juni 2013. Het was heerlijk weer en dus een goede reden om naar de landelijke zorgmanifestatie in het Oosterpark in Amsterdam te gaan. Deze manifestatie, Strijd voor thuiszorg, werd georganiseerd door zorgmedewerkers uit het hele land, verenigd in Abvakabo FNV. Circa vijfduizend demonstranten, onder wie ook velen die de zorg een warm hart toedragen, waren bijeengekomen. Af en toe scandeerden ze: Handen thuis Rutte!
Het kabinet Rutte wil namelijk ruim 170.000 mensen hun thuiszorg afnemen. Dat kost meer dan 50.000 mensen hun baan. Een ander plan is om verzorgingshuizen te sluiten en fors te bezuinigen op onder meer de dagbesteding en de gehandicaptenzorg. Dat betekent dat nog eens tienduizenden ouderen en gehandicapten hun zorg verliezen. Op 10 juni wordt in de Tweede Kamer de hele dag over deze plannen gedebatteerd.

Intussen is bekend geworden dat de winsten in de ouderenzorg nog nooit zo hoog waren als afgelopen jaar. Miljoenen euro’s, bestemd voor zorg, werden door zorginstellingen in 2012 op de bank geparkeerd. De grootste nettowinst werd geboekt door Espria: deze zorginstelling schreef in 2012 maar liefst 27 miljoen euro op de bankrekening bij.
Het totale eigen vermogen van deze zorgreus bedraagt inmiddels 155 miljoen euro. Zorginstellingen hebben op dit moment een gemiddeld eigen vermogen van 28 procent, dit is zes procent meer dan het jaar ervoor. Het totaal aan eigen vermogen van verpleeghuis- en thuiszorgorganisaties wordt hiermee geschat op bijna 3,7 miljard euro.

Op 7 juni presenteerde Abvakabo FNV een ranglijst van topsalarissen in de ouderenzorg. De inkomens van zorgbestuurders bleken ook afgelopen jaar weer fors toegenomen. Niet alleen de topsalarissen, maar dus ook de winsten van zorginstellingen zijn ongekend hoog.

Het ziet ernaar uit dat de zorgvrager – de hulpbehoevende, patiënt, cliënt – geofferd wordt op het altaar van bezuiniging en wanbestuur. Alles lijkt om het gouden kalf te draaien en de vraag rijst of de economie nu dienstbaar is aan mens en maatschappij of het omgekeerde? Zijn mens en maatschappij dienstbaar aan de economie?

Hoe ver een en ander doorgeschoten is blijkt dus niet alleen uit de plannen van het kabinet, maar ook van zorgverzekeraars. Door nieuw beleid van zorgverzekeraars Achmea en Agis dreigen ouderen in verpleeg- en verzorgingstehuizen op straat komen te staan. Daarvoor waarschuwde adviesbureau Berenschot in een op 6 juni 2013 verschenen rapport.
Dagblad Trouw schreef op 7 juni 2013 in  het artikel Verzekeraars zetten ouderen op straat  “dat ouderen met lichte zorgvragen thuis moeten blijven wonen. Dit jaar is begonnen met de zogeheten zorgzwaartepakketten (zzp) 1 en 2, volgend jaar volgt zzp 3, in 2016 zzp 4 voor de helft. De maatregel geldt voor nieuwe gevallen, staat in het regeerakkoord. Maar Achmea wil drie jaar na de laatste instroom van nieuwe bewoners de financiering via de zorgkantoren beëindigen. Daarmee scherpen ze hun eigen beleid aan – tot voor kort rekenden zij met een termijn van acht jaar…
Ook voor ouderen die in een verpleeg- of verzorgingstehuis mogen blijven, maar daar níet behandeld worden, wil Achmea de vergoeding afbouwen”.

Berichten over de hoogte van bestuurderssalarissen hebben we de afgelopen weken kunnen volgen in de media. Menig bestuurder heeft last van het idee dat hij of zij zich aan de wet dient te houden. De Wet normering topinkomens (1 januari 2013) vinden zij volkomen belachelijk. Laten we eerlijk zijn, wie wil zo’n verantwoordelijke functie voor slechts 228.500 aan beloning en een ontslagvergoeding van ten hoogste 75.000? Zij vinden zich zelf zo verschrikkelijk goed dat zij echt niet werken voor een schamel loon. Het topvoorbeeld is Karel Verwey. Hij is zo verschrikkelijk goed dat hij het gedaan kreeg dat hij 559.954 verdiende met daar bovenop een forse ontslagvergoeding.

In hetzelfde jaar (2012) werden er bij Cordaan honderden professionnals ontslagen en kwam een van de verpleeghuizen die onder Cordaan vallen onder verscherpt toezicht te staan van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Dit alles nam niet weg dat de heer Verwey zijn verdiende loon opeiste en kreeg. Dat de basis daar niets over te vertellen had is duidelijk en ook de Ondernemingsraad moest dit slikken. Hier zien we een voorbeeld van hoeveel macht bestuurders hebben dat zij onderling wel het een en ander regelen, kennelijk met instemming van de raad van toezicht en zich niets gelegen laten liggen aan wat de basis ervan vindt. Ze hebben kennelijk zoveel macht dat de Wet normering topinkomens gewoon terzijde geschoven kan worden.
De basis wordt niks gevraagd. Die zwijgt en is gehoorzaam in plaats van eensgezind te zijn, in opstand te komen of voor eigen belangen op te komen.

Ik kreeg allerlei folders in de hand gedrukt: Strijd voor thuiszorg, Wij zijn de zorg, Zorg geen markt, Handen thuis Rutte. Of het allemaal veel uithaalt waag ik te betwijfelen. Hoogstwaarschijnlijk heeft de regering hoog ingezet en geeft zij op punten toe en is iedereen tevreden omdat er ‘binnengehaald’ is en de regering laat zien dat zij bereid is om ‘concessies’ te doen..
Kennelijk heeft de basis nog steeds niet door dat ook binnen de gezondheidszorg vele spelers zich op het veld bevinden en daarbij hun macht graag behouden of vergroten. Dat juist door de verdeeldheid aan de basis, de basis nauwelijks macht heeft omdat het ieder voor zich is en god voor ons allen.

Wanneer ik het over de basis heb, heb ik het over verenigingen die de belangen van zorgvragenden behartigen, de belangen van de professionals, de belangen van de mantelzorgers, de belangen van behandelaren en paramedische beroepen. Nog steeds is niet doorgedrongen hoeveel macht deze groepen zouden kunnen hebben als  zij een  vereniging voor optimale zorg-, behandel- en dienstverlening zouden oprichten.
Al jaren pleit ik voor zo’n  sterke, eensgezinde en kritische beroepsvereniging. Die zou dergelijke acties van bestuur en toezichthouders kunnen blokkeren en een factor van betekenis zijn in de politiek.
Ik pleit dus niet voor nog meer boeiende demonstraties, die, mede gezien de versnippering, nauwelijks succes kunnen boeken. Dat is mijn ervaring.
Zolang er geen landelijke beroepsgroep zoals hierboven geschetst komt, zal de basis altijd achter de feiten aanhollen, altijd aan het kortste eind trekken en uiteindelijk is het de basis die de zorgvrager opoffert, maar ook zichzelf. De basis laat de zorgvrager in de steek en laat toe dat het eigen beroep steeds verder uitgehold wordt.

De riedels van enkele optredende politici op de manifestatie kende ik al, maar de sfeer was goed en ik denk dat wat ik zo zag, dat menigeen zich erg goed voelde bij zoveel solidariteit en saamhorigheid. Of het wat uithaalt?
Ik denk het niet.

Ik wil besluiten met twee vragen:

1. Hoe komt het toch dat het niet mogelijk blijkt dat er een beroepsvereniging ontstaat voor optimale zorg en dienstverlening?

2. Zal er ooit een dag komen dat zo’n vereniging het daglicht ziet en dat na verloop van tijd besturen en toezichthouders zich bij een dergelijke  vereniging kunnen aansluiten en zo een kritische en machtige groep vormen? Niet tegen de politiek, maar als een prikkelend orgaan waar de politiek niet omheen kan?

Of is dat alles een wens van een dromer die niet begrijpt hoe de wereld van de gezondheidszorg in elkaar zit?

Hopenlijk wilt u reageren en de beide vragen beantwoorden. Dat kan hieronder in het venster met Plaats reactie. Eerst inloggen s.v.p. op homepage.Als u zich nog niet eerder had aangemeld, dan eerst aanmelden.

Met vriendelijke groet,
Binjamin Heyl
Oud-verpleegkundige en leraar

Heyl is auteur van het boek: De beroeptrots van verpleegkundigen en verzorgenden. Pleidooi voor een sterke beroepsorganisatie. Met een voorwoord van Irene Hadjidakis-van Schagen. Uitgave van Stichting Beroepseer (2012): https://beroepseer.nl

Zorg om de zorgverlening  (2008, uitverkocht), Blogs Beroepseer, 15 augustus 2008: https://beroepseer.nl