Sinds 2010 werkt Stichting Beroepseer samen met het Amerikaanse Good Work Project, een initiatief van de wetenschappers Howard Gardner, Mihaly Csikszentmihalyi en William Damon. We kwamen dit project op het spoor in het kader van het boek Beroepstrots - een ongekende kracht dat we in 2009 hebben uitgebracht. In dit boek over beroepstrots in de (semi)publieke sector is een hoofdstuk gewijd aan het Good Work Project. De hoofdvraag van dit project was: “Waardoor slagen of falen mensen die ‘goed werk’ willen doen – werk dat zowel van uitstekende kwaliteit als sociaal verantwoord is – in hun streven, in een periode dat ongebreidelde marktwerking oppermachtig is, dat de hele maatschappij hangt naar steeds grotere winsten, dat er weinig of geen vergelijkbaar sterke beheersmechanismen of tegenkrachten zijn en dat ons hele gevoel van tijd en ruimte veranderd is in onze technologisch georiënteerde, mondiale samenleving?”[1]
Voor dit onderzoek zijn uitvoerige diepte-interviews gehouden met 120 toonaangevende vakmensen uit een hele reeks sectoren. Een van de uitkomsten ervan is het DNA van Goed Werk. Dit bestaat uit drie elementen: Excellence, Ethics & Engagement - Vakmanschap, morele verantwoordelijkheid & persoonlijke betrokkenheid. Dit en andere inzichten uit dat project zijn vervat in verschillende boeken en een Good Work Toolkit.
Het Goed Werk gedachtegoed past goed bij de missie van Stichting Beroepseer om het vakmanschap en beroepstrots van professionals in verschillende sectoren te versterken. Daarom zijn we de samenwerking gestart met het Good Work Project. We zijn onder andere gaan werken met de Goed Werk Toolkit. We hebben deze vertaald naar het Nederlands, doorontwikkeld en aangepast naar de Nederlandse setting. Vanaf 2011 hebben we in diverse (overheids)organisaties met de ontwikkelde Goed Werk Aanpak gewerkt. Door de jaren heen hebben we regelmatig contact gehad met het team van het Good Work Project over onze ervaringen. We hebben blogs gepubliceerd op de site van het Good (Work) Project en onze Amerikaanse collega’s hebben aandacht besteed aan onze projecten in hun nieuwsbrieven. We kijken in dit overzicht terug op de samenwerking, van het heden naar het (recente) verleden.
De delegatie van de Stichting Beroepseer bestond uit Thijs Jansen, Margreeth Kloppenburg (redacteur van het boek Artikel 5 - De beroepseer van de accountant, Nyenrode en Hogeschool Utrecht), Jelmer Evers (leraar, redacteur boek Het alternatief. Weg met de afrekencultuur in het onderwijs! en internationale variant Flip the system; finalist Global Teacher Prize; Education International), Gabriël van den Brink (hoogleraar Filosofie, VU), Wiljan Hendrikx (promovendus Tilburg Institute of Governance, Tilburg University).
Alle leden van de delegatie hebben verslag gedaan van hun werkzaamheden in het kader van de Stichting Beroepseer. Gabriël van den Brink heeft in de sessies aan Harvard een meer omvattende sociaal-culturele analyse gegeven. Hij schetste een professionele renaissance waarbij er een verschuiving zal gaan plaatsvinden naar beroepen waarin creativiteit en relationaliteit centraal staan. De Goed Werk benadering past daar wonderwel bij. Deze verschuiving zal ook bepalend zijn voor de vraag welke professies wel en niet zullen blijven bestaan; andere zullen worden gemarginaliseerd door algoritmen en robots.
Gardner vond het indrukwekkend wat de stichting aan het doen is, hoeveel ze doet en wat ze bereikt. Hij benadrukte het internationaal unieke karakter van de Stichting beroepseer en hij stelde geen enkel vergelijkbaar initiatief op het snijvlak van wetenschap en samenleving te kennen dat zo intensief bezig is met verschillende professies, kennis heeft van verschillende professies, vergelijkingen doet, en een netwerk heeft in allerlei verschillende beroepsgroepen.
Dat is wat hij voor ogen had met het Good Work Project maar wat in de VS lastig gebleken is, omdat de krachten die op de professies worden uitgeoefend daar zo enorm sterk zijn; maar ook omdat professies vaak uitsluitend met zichzelf bezig zijn en niet doorhebben dat de verschillende professies met dezelfde problemen en uitdagingen te maken hebben. Het werk van Beroepseer maakt hem naar eigen zeggen iets minder pessimistisch over zijn zorg dat professies (en vooral ʻde professionalʼ) zal verdwijnen omdat deze zich onmogelijk en overbodig maken. Over deze vraag buigt hij zich tegenwoordig in de reeks blogs onder de titel The Professional Ethicist.
Stichting Beroepeer en het team van Gardner gaan door met hun samenwerking ten behoeve van The Good Work Society of the Future - De Goed Werk-maatschappij van de toekomst.
De Routekaart was mede mogelijk gemaakt door de directie Arbeidszaken Publieke Sector (APS) in het kader van het project Beter Werken in het Openbaar Bestuur van het Ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties (BZK). Op dertien verschillende locaties door heel Nederland heen waren er bijeenkomsten, o.a. in Den Haag, Rotterdam, Groningen en Eindhoven. Daarnaast gingen twee pilots met Goed Werk Trajecten van start, op een ministerie en bij de Belastingdienst. Een afrondende presentatie met de belangrijkste resultaten was er op het Ministerie van BZK op 7 september 2015. Van alle activiteiten zijn verslagen beschikbaar. Klik hier.
Voor de bijeenkomsten werden steeds een of twee inspirerende sprekers uitgenodigd die vertelden over hun beroepstrots en over goed werk in de praktijk. Daarna volgde een interactief deel waarin de deelnemers met elkaar in gesprek gingen. Daarbij werd gebruik gemaakt van de Good Work Toolkit, een in 2010 verschenen studiegids voor goed werk van de hand van Wendy Fischman en Lynn Barendsen, medewerksters van het Good Work Project. De gids bestaat uit verhalen, opgaven, discussiethemaʼs en een reeks waardekaarten. Met deze ʻgereedschapskistʼ kunnen zowel ervaren professionals als jonge studenten, individueel en groepsgewijs, nadenken over de betekenis van hun professionele en persoonlijke waarden. De verhalen in de toolkit zijn ontleend aan ware gebeurtenissen met als kern een dilemma. Stichting Beroepseer heeft de toolkit verder ontwikkeld en afgestemd op de praktijk van ambtenaren in Nederland.
De slotbijeenkomst van de Routekaart vond plaats in april 2015 en ging over Ambtelijk vakmanschap als morele verantwoordelijkheid. Dat was het neteligste thema gebleken. Bij ambtenaren tekende zich een ongemakkelijk spanningsveld af tussen het denken in termen van systemen, producten, rendement enerzijds en menselijkheid en moraliteit anderzijds. De Routekaart heeft bij de deelnemers bijgedragen aan het vergroten van het eigenaarschap voor de kwaliteit van het werk: meer ruimte pakken voor morele verantwoordelijkheid, betrokkenheid en deskundigheid.
Bij de feestelijke opening vertelde initiatiefneemster Alexandrien van der Burgt, oprichter en tot 2015 directeur van Stichting Beroepseer, hoe het idee daarvoor bij haar was opgekomen na een bezoek aan twee bijeenkomsten in de zomer van 2010. Op de ene waren ambtenaren van het Ministerie van VWS aanwezig en op de zorgverleners. De ambtenaren vertelden dat ze met elkaar struikelden over financiële wet- en regelgeving en het bedrijven van incident-politiek. Op de andere bijeenkomst vertelden de zorgverleners dat ze tegen een muur aanliepen. Met die muur bedoelden ze de Tweede Kamerleden die op het podium hadden plaatsgenomen. Gevangen in hun eigen politieke programma, waren ze niet meer in staat te luisteren naar de mensen die het werk doen. Alexandrien van der Burgt: “Ik dacht, die werelden moeten we samenbrengen. Mensen moeten elkaar weer gaan ontmoeten en samen gaan vernieuwen”.
Vervolgens vertelde Jacqueline Rutjens, manager Programma Regeldruk en Informatiebeleid van het Ministerie van BZK dat in het regeerakkoord van Kabinet-Rutte I stond geschreven dat... “niet de tekentafel maar de mens centraal staat”. Ze herinnerde eraan dat het voorgaande Kabinet-Balkenende IV begonnen was met het aanpakken van de regeldruk voor professionals in de publieke sector van zorg, onderwijs, politie en sociale zekerheid. Maar... “nu is de opdracht om daadwerkelijk een omslag te bewerkstelligen. De Goed Werk Hub is er voor ondernemende professionals, bestuurders, managers en beleidsmakers, wetenschappers en andere geïnteresseerden die zich willen inzetten voor goed vakmanschap, goed besturen, stimulerend beleid, en effectieve wet- en regelgeving. U bent hier voor verbetering van beroepskwaliteit, maar ook omdat u gelooft in de kansen van nieuwe, sociale netwerken, en u bent ook op zoek naar contacten die u anders niet zou leggen. Wij hebben hoge verwachtingen van u”.
Voor empirisch onderzoek, het wetenschappelijk definiëren van wat goed werk is in de publieke sector, was Thijs Jansen al enkele jaren parallel aan de slag. Thijs Jansen is onderzoeker/docent aan het Tilburg Institute of Governance van Tilburg University en is vanaf 2015 directeur van Stichting Beroepseer.
De Goed Werk Hub heeft tot en met 2015 talrijke bijeenkomsten georganiseerd. Van elke bijeenkomst is verslag gemaakt, te lezen op de website van Stichting Beroepseer (zie lijst referenties hieronder). Een greep uit de onderwerpen: Zelfsturende teams bij de politie; We kunnen de overheid opnieuw uitvinden; Professie en loyaliteit; Echte leiders dienen het openbaar bestuur; Ambtelijk vakmanschap en vertrouwen.
Wij houden u graag op de hoogte van actuele ontwikkelingen binnen Stichting Beroepseer. Wilt u onze nieuwsbrief ontvangen? Dan kunt u zich hieronder aanmelden.