Bureaucratie, bureaucratisme, kafka, ambtelijke molen, de vierde macht… Menno Oosterhoff voegt een nieuwe term toe aan dit verschijnsel in de samenleving in zijn blog op Medisch Contact: Bureaucrazie.
Oosterhoff is (jeugd)psychiater en teamleider polikliniek dwangspectrum-stoornissen bij Jonx en initiatiefnemer van het OCD Netwerk^.*)

Hij schrijft:
Vandaag bespreken we een vreemde eend in de bijt van het spectrum van dwangstoornissen: de bureaucrazie (ook wel bureaucrazy). Met de overige aandoeningen uit dit spectrum heeft de bureaucrazie gemeen, dat er sprake is van tijdrovende uitgebreide procedures/rituelen voor feitelijk geringe of eenvoudig op te lossen onvolkomenheden. De dwanghandeling wordt in de bureaucrazie vaak protocol genoemd.

Ik schets hieronder het klinische beeld:

A. Er is altijd sprake van:

1. De risicoregelreflex. De reflex problemen op te lossen door het instellen van meer regels.

2. Preoccupatie met cijfers, zonder aandacht voor de vraag of die cijfers, vaak prestatie-indicatoren genoemd, ook samenhang hebben met de te bereiken doelen.

B. Er is sprake van drie of meer van de volgende verschijnselen:

1. Een sterk geloof in noodzaak en waarde van de dwanghandelingen, i.c protocollen, beleidsplannnen, richtlijnen, jaarplannen.

2. Onnodig gebruik van Engelse woorden. Bjivoorbeeld corebusiness, benchmark, frontoffice, business case, pilot, update, stakeholders, shared decision making.

3. Eenvoudige zaken ingewikkeld voorstellen. Bijvoorbeeld iets doen – PDCA-cyclus; voors en tegens afwegen – SWOT-analyse; duidelijk zijn – SMART; de baas – CEO; eenvoudig houden – Lean.

4. Gebruik van neologismen zoals proactief of win-win, en van ongebruikelijke woordcombinaties als verandermanagement, verbeterplan, kaderbrief, portfoliodiscussie, aandachtsfunctionaris, zorgleefplan, groeikans, werkbeleving.

5. Veelvuldig gebruik van woorden met drie hoofdletters: HKZ, ROM, HRM, WMO, ICT.

6. Een voorliefde voor vergaderingen, ook al gaan die zelden over de inhoud, maar meestal over de regels.

7. Het volgen van steeds nieuwe trends, zoals zelfsturende teams, zorgpaden.

8. Een geloof dat vernieuwing sowieso vooruitgang is, ook al betreft het nimmer onderzochte maatregelen.

9. Veel evalueren zonder dat dat ooit leidt tot een wezenlijke bijstelling.

C. De verschijnselen hierboven genoemd komen vooral naar voren in groepsverband. Zelden zal een individu voor zichzelf een evaluatie doen of een verbeterplan opstellen.

Lees de hele blog van Menno Oosterhoff: Bureaucrazy, Medisch Contact, 27 januari 2016: www.medischcontact.nl

_{*) OCD = Obsessive Compulsive Disorder, of Obsessieve Compulsieve Stoornis. www.dwang.eu.}

Lees ook de vijfdelige serie over bureaucratisme van Peter van Maurik op Groepsblog Beroepseer. Deel I: https://beroepseer.nl