Onderwijs wordt beter als je werkt vanuit een visie

Er bestaat een mooi voorbeeld van onderwijs. De vraag is: Wat zijn leerlingen? Zijn zij een soort zoutvaatjes die je vult, of zijn zij vuurtjes die je kan aansteken? Gooien wij als docent kinderen vol met kennis, of stoken we ze op en maken we ze onrustig en nieuwsgierig zodat ze op onderzoek uitgaan?
Kees Meijlink, docent filosofie en kritisch denken aan de lerarenopleiding Marnix Academie en de schoolleidersopleiding Penta Nova in Utrecht, pleit voor een visie op onderwijs die bijvoorbeeld inhoudt stimulering van een actieve en onderzoekende houding bij leerlingen.

Dat is niet nieuw. De Franse filosoof Michel de Montaigne wenste rond 1600 al dat de opvoeder de kindergeest die hij onderhanden had op de proef zou stellen en zelf dingen zou laten ervaren.

Als in het onderwijs onderzoekende kinderen het uitgangspunt zijn, dan worden ze uitgedaagd. Door het onderzoek dat ze zelf verrichten ontstaan er leervragen en wordt er kennis geproduceerd in plaats van gereproduceerd. Bij de huidige toetsopdrachten op school wordt vooral de reproductieve kennis gecontroleerd. Die is ook belangrijk, maar het betreft alleen het toetsen van de lagere denkvaardigheden: dingen onthouden, begrijpen en toepassen.
Jammer genoeg komen we in het onderwijs nauwelijks toe aan het oefenen van de hogere denkvaardigheden: analyseren, evalueren en creëren.
Voor onderzoekend leren zijn hogere denkvaardigheden noodzakelijk. En passant leren de kinderen ook nog samenwerken, hun mogelijkheden inschatten, overleggen, zorgdragen voor een project, verantwoordelijkheid nemen, volhouden en met tegenslagen omgaan. Dat zijn wat we tegenwoordig noemen de 21ste eeuwse vaardigheden.

Meijlink verdedigt de stelling dat goed onderwijs begint met een visie op onderwijs. Hij adviseert leerkrachten: praat met elkaar over je idealen en je visie en zorg dat je die visie ook met elkaar gaat delen. Zoek als ouder een school met ideeën over onderwijs en denk als leraar in opleiding waarom en waartoe je eigenlijk in het onderwijs wil werken.

In de zomer van 2015 publiceerde Meijlink zijn boek Denken over onderwijs (uitgever Damon), in de eerste plaats geschreven voor onderwijsmensen (www.keesmeijlink.nl).