Gabriël Anthonio over besturen in coronatijd: Neem de ruimte om vanuit een goede positie te observeren

Het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur is in april 2020 begonnen met een videoreeks over Besturen in een bijzondere tijd – Relfectie in actie. Wat vraagt de coronacrisis van bestuurders in de zorg? Zorgbestuurders en deskundigen komen aan het woord over de uitdagingen waar de zorg nu voor staat. Het Centrum voor Zorgbestuur biedt goed gefundeerde en actuele postacademische opleidingsprogramma’s voor bestuurders en managers in de gezondheidszorg.

”In crisistijd gaan mensen overdrijven daar waar ze zo goed in zijn”

In deel 19 van de reeks (5 juni) is Gabriël Anthonio aan het woord. Hij is voorzitter van de Raad van Bestuur van Verslavingszorg Noord Nederland en bijzonder hoogleraar Sociologie van Leiderschap, Organisaties en Duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij begint zijn reflectie met:

“In crisistijd maken mensen geen fouten, maar gaan overdrijven daar waar ze zo goed in zijn. En het is heel moeilijk iemand daarvan af te halen omdat je overtuigd bent dat je daar goed in bent. Je bent een hele goed dokter, je bent een hele goede manager. Daarom moet je regelmatig, juist in crisistijd ook de ruimte pakken en houden om casuïstiek te bespreken, maar daarbinnen ook ruimte houden om je relaties op te frissen, schoon te houden, zeker nu met beeldbellen en afstand. Je mist toch veel informatie. Mensen worden soms niet serieus genomen, zijn gekwetst of zijn in de communicatie gemist. Zorg dat je team een team blijft en dat de verhoudingen goed en schoon blijven. Dat het af en toe spannend is in crisistijd, dat hoort erbij. Normaliseer dat ook.

Op het moment dat ik als bestuurder heel veel ga bewegen, heel actief wordt, met allerlei filmpjes en communicatie, gaat de rest zitten en kijkt iedereen naar mij.
Even voor de natuurliefhebber. Als jij door de weilanden loopt met je camera om dingen te fotograferen, en dingen te zien, kijken er duizend ogen naar jou. De hele natuur is stil. Maar op het moment dat jij op je krukje gaat zitten in de luwte van een bosrand, let op, na vijftien minuten ben jij stil en gaat de rest bewegen.

In een crisistijd moet de bestuurder wel positie kiezen, maar hij moet zorgen dat niet alle ogen op hem of haar gericht zijn maar dat hij regelmatig even op het krukje van zijn vader of een ander gaat zitten om te kijken hoe de wereld daaromheen beweegt. Zodat je goed kunt observeren en je kijker en je vizier goed kunt richten op die dingen die belangrijk zijn.
Neem de ruimte en de tijd om vanuit een goede positie te observeren”.

Het optimale midden

“Aristoteles, een bekende filosoof uit de klassieke Oudheid, heeft het in zijn Ethica over ‘het optimale midden’. Elke situatie vraagt van leiderschap om het optimale midden te zoeken. Dat is in crisistijd anders dan in een rustigere periode.
Het optimale midden vind je in ‘wat is het beste dat we nu moeten doen? Moeten we geld uitgeven of moeten we geld bewaren? Moeten we vooral zichtbaar zijn of moeten we achteruit?’ Het optimale midden vind je in de dialoog met collega’s die met je kunnen kijken: zit je niet in de overdrijving en ben je nog voldoende aangesloten? Daarmee voorkom je niet alleen de vervreemding van jezelf, maar ook van elkaar”.

Aan het slot zegt Anthonio dat hij niet anders kan dan vanuit een positieve, optimistische mensvisie leiding geven: “Ik vind dat we in de basis het zorgstelsel, onze verhouding met verzekeraars en de overheid in Nederland goed voor elkaar hebben. We worden nu wel beproefd en ik hoop dat we tegen elkaar durven en blijven zeggen: Het glas in een crisis is halfvol. Maar wat we heel goed in de gaten moeten houden is: Het water verdampt bijna vanzelf. Laten we ook steeds op zoek gaan naar daar waar de kraan zit”.

Anthonio blikt ook terug op de uitspraken van twee voorgaande sprekers, Ruud Rutten van de Raad van Bestuur van Tactus Verslavingszorg en Jopie Nooren van de Raad van Bestuur van Bartiméus, de grootste instelling in Nederland voor dienstverlening aan visueel gehandicapten.

Besturen in een bijzondere tijd – Reflectie in actie: www.erasmuscentrumzorgbestuur.nl/reflectie-actie/

Gabriël Anthonio is voortrekker van Stichting Beroepseer