Prof. Andries Baart over presentie en ‘de kunst van het waarnemen en het waarnemen van de kunst’
Tijdens het Sympósion 25 jaar Andries Baart en Presentie in Zeist in april 2018 gaf prof. dr. Andries Baart een afscheidsrede in de vorm van een college over De kunst van het waarnemen en het waarnemen van de kunst.
Zeventien jaar na publicatie van Een theorie van de presentie (2001) doet Andries Baart, de geestelijk vader van de presentietheorie, een stapje terug. Baart heeft de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en dat was een goede aanleiding voor een symposium te zijner ere en zijn werk.
Baart stelde de presentietheorie op na jarenlang onderzoek naar houding en werkwijze van werkers in het veld in de hulp- en zorgverlening. Presentie is ´erbij zijn´, ´bij de ander zijn´. Het is aansluiten bij de ander en je zou het de tegenpool kunnen noemen van een ´zorgproduct leveren´.
Baart bekleedde van 2007 – 2012 de leerstoel Presentie en Zorg aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg; van 2012 -2015 had hij dezelfde leeropdracht aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Sinds 2015 is hij als bijzonder hoogleraar verbonden aan de North West University in Zuid-Afrika. Daarnaast werkte hij vanaf 2007 met en vanuit de Stichting Presentie.
Andere sprekers op het symposium waren zorgethicus prof. Frans Vosman, collega-hoogleraar prof. Jaco Hoffman uit Kaapstad en stafleden van Stichting Presentie.
De kunst van het (anders) waarnemen
In de theorie en in de praktijk van de presentiebeoefening neemt de kunst van het (anders) waarnemen een belangrijke plaats in: wat willen en kunnen wij gewaarworden? En wat niet, wat is ons onwelgevallig? Waardoor laten wij onze waarneming leiden? We verbinden dat aan de verbeeldingskracht van kunst: wat toont de kunstenaar ons meer, anders, beter?
Baart aan het slot van zijn college: “Ik zou ontzettend graag willen dat we dichter bij het geleefde leven komen in de zorg en een betere balans vinden tussen harde waarheid en geleefde werkelijkheid. Een ingang of een oefening daartoe biedt de kunst. Niet elke vorm van kunst. Niet elke omgang met kunst is geschikt [ … ] Maar kunst kan ons helpen beter waar te nemen en beter te interpreteren in de zorg voor kwetsbare mensen. Het kan ons inzicht enorm verruimen. Het kan ervoor zorgen dat onze zorg relevanter wordt, voorzichtiger wordt, dichter komt bij het bestaan van mensen. Zorg wordt er beter van als ze ook steunt op rijke beelden en niet alleen op categorieën. Zorg wordt er beter van wanneer we het kunnen uithouden bij complexiteiten die existentieel zijn en wanneer we minder bezig zijn met reducties en aanhoudend categoriseren. Dat is uiteindelijk de kern van presentie: aansluiten en dichtbij komen. Altijd naderen, aansluiten en dichtbij bij de werkelijkheid komen. Dat is heel goed voor zorgontvangers en heel goed en zinvol voor zorggevers”.
Het op video geregistreerde college: https://vimeo.com/268926556
Duur 1u25min
