Help, de psycholoog verzuipt!
“Een scherp boek over de voortdurende strijd van vrijgevestigde psychologen tegen almaar uitdijende GGZ-instellingen, langere wachtlijsten, medicalisering en hogere kosten. Bosch legt uit hoe het zo is gekomen en dat het ook anders kan”, aldus journalist en auteur Malou van Hintum.
Help, de psycholoog verzuipt! van Frits Bosch is naast een persoonlijk verslag van een psycholoog die vecht voor zijn beroep ook een inkijk in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) van Nederand en illustreert welk verwoestend spoor de ‘marktwerking’ , of liever ‘gemankeerde marktwerking’, door de GGZ heeft getrokken. In plaats van een GGZ waar ‘de mens centraal staat’ die ‘dicht bij de patiënt’ staat waarvoor voormalig staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) pleitte, hebben we te maken met de vermarkting van de GGZ
Een GGZ die dicht bij de patiënt staat is helaas geen vanzelfsprekendheid. Frits Bosch – hij is sinds 2018 met pensioen – was een pionier in zijn vak. Sinds 1980 heeft hij gewerkt in een vrijgevestigde groepspraktijk als ‘eerstelijnspsycholoog’. Bosch schrijft over zijn ontmoetingen met markante mensen met psychische problemen. Bij velen zullen die verhalen vertrouwd overkomen. Bijna de helft van de Nederlandse bevolking (om precies te zijn 42,7% volgens een studie van Nemesis) krijgt ooit in zijn leven te maken met een psychische aandoening.
In het boek komt een bont gezelschap voorbij, mensen met een depressie, burn-out of eenzaamheid, verslavingen en angsten, relatieproblemen en schulden en ouders die een kind kwijtraken. De lezer krijgt een indruk hoe Bosch deze mensen helpt. Hij zoekt bij iedere cliënt naar passende hulp en vermijdt zo veel mogelijk het plakken van etiketten. Vaak maakt hij gebruik van minimale interventies die dikwijls verrassend eenvoudig en origineel zijn. Ook gebruikt hij regelmatig eigen ervaringen om mensen in beweging te zetten.
De tijdgeest – o.a. emancipatie, automatisering – had invloed op de aangemelde problematiek van cliënten maar ook op de ruimte die de psycholoog kreeg van zorgverzekeraars om hen te kunnen behandelen. In dit boek wordt ook duidelijk hoeveel tegenwerking psychologen als Bosch ondervinden. De toenmalige RIAGGs zetten destijds hun hakken in het zand. Zij wilden niet dat hulp van vrijgevestigde psychologen in het basispakket kwam. Toen dit in 2008 toch gebeurde kondigde minister Schippers drie jaar later forse bezuinigingen aan. Zorgverzekeraars en grote GGZ-instellingen maakten Bosch soms het leven zuur.
Bosch heeft vanaf 1980 meegelopen in de opbouwfase van de vrijgevestigde eerstelijns-GGZ en vanaf 2012 bij de protesten tegen de bezuinigingen in die sector. Daar maakte hij niet altijd vrienden mee. Zo sommeerde een advocaat van een GGZ-instelling hem bijvoorbeeld om een twitterbericht te verwijderen.
Bosch en collega’s hebben veel tegenwerking ondervonden van machtige partijen rond de GGZ die voorstander zijn van grootschalige, gestandaardiseerde hulp. Bosch bleef evenwel vasthouden aan zijn werkwijze. Persoonlijk contact met de cliënt is essentieel. Het gaat om de menselijk maat, de persoonlijke ervaring, compassie.
Psychiater Alan Ralston zei in zijn toespraak*) tijdens de presentatie van het boek dat het verhaal van “Frits het verhaal is van een professional. Een professional is iemand die niet hoeft na te denken over wat beroepseer is: het is gewoon een staat van zijn. Die niet hoeft na te denken over ‘de identiteit van de psycholoog’, omdat wie je bent wordt bepaald door wat je doet: geen woorden, maar daden. Die de vraag: ‘Wat is de juiste zorg op de juiste plek?’ beantwoordt met: de juiste plek voor de zorg is in het hart. Die op de eis tot verantwoording laat zien: dit is wie ik ben, en waar ik voor sta. Luister naar de verhalen van mijn patiënten”.
Frits Bosch is het levende bewijs dat een professional zich niet omver hoeft laten duwen.
In Help, de psycholoog verzuipt! wordt gedetailleerd beschreven op welke manier de afbraak van kleine psychologenpraktijken heeft plaatsgevonden. Zijn boek is daarom niet alleen interessant voor psychologen maar voor alle kleine aanbieders van zorg.
Bestellen Help, de psycholoog verzuipt! een uitgave van Stichting Beroepseer, 278 p., 2019: https://beroepseer.vrijeboeken.com
*) Voordracht Alan Ralston presentatie boek ‘Help, de psycholoog verzuipt!’, Blogs Beroepseer, 3 maart 2019: https://beroepseer.nl
In 1990 ontving Bosch de NIP-onderscheiding (Nederlands Instituut van Psychologen) voor bijzondere verdiensten aan de beroepsuitoefening van de psychologie; in 2006 was hij redactielid van het Handboek Psychologie in de eerste lijn. In 2011 heeft hij meegewerkt aan een protestclip tegen de bezuinigingen van Minister Schippers in de eerstelijns-GGZ.
