RVS onderzocht wat het publiek vindt van de (gezondheids)zorg in Nederland

Zorg en onbehagen in de bevolking is een 43 pagina’s tellende verkenning waarin een beeld geschetst wordt van de publieke opinie over de (gezondheids)zorg aan de hand van internationale en landelijke enquêtes. Het gaat in deze verkenning vooral om de vraag hoe we de negatieve houding van het publiek moeten duiden.
Als we de landen met elkaar vergelijken, dan maken Nederlanders zich druk over de zorg in de toekomst. Daarentegen zijn zij relatief tevreden over de huidige zorg. De Belgen blijken het meest tevreden.
De verkenning is gedaan op verzoek van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) ter voorbereiding op de conferentie De zorg van morgen. Een waardevolle zorg in Den Haag op 10 oktober 2016.

Weinig vertrouwen van het publiek

Over de medische zorg is men in Nederland meer tevreden dan over de langdurige zorg. Zorgen komen vooral voort uit wat maatschappelijk en politiek speelt (in de media); niet uit persoonlijke ervaringen. Onderwerpen in de sfeer van gezondheids- en ouderenzorg worden vaak naar voren gebracht als men zelf de belangrijkste problemen in Nederland benoemt of uitlegt waarom men het de verkeerde kant op vindt gaan met ons land.
Onzekerheid over de zorg in de toekomst geeft aanleiding tot maatschappelijk onbehagen en voorbeelden uit de zorg lenen zich uitstekend om algemenere gevoelens van collectieve onmacht en onrechtvaardigheid te uiten.

Drie aanbevelingen om het vertrouwen van het publiek te winnen

In de slotbeschouwing staat dat men verwacht dat het geringe publieksvertrouwen en de scepsis ten aanzien van politici en beleidsmensen zullen voortduren. Vertrouwen moet verdiend worden met betrouwbaarheid en prestaties. Om het vertrouwen van het publiek te winnen kunnen drie dingen helpen:

Ingaan op naar voren gebrachte zorgen, klachten en problemen als zodanig en niet als mogelijke uitingen van onbehagen. Men kan iets proberen te doen aan moeilijk te bevatten regelingen, ingewikkelde procedures en onredelijke uitkomsten. Of men kan verdedigen wat er is als best mogelijke situatie. En natuurlijk moet men toegeven wat fout is gegaan en blijven wijzen op verbeteringen die zijn gerealiseerd, fabels en mythen over vermeende misstanden blijven bestrijden, et cetera. Dit ligt voor de hand, maar is misschien toch het herhalen waard voor beleidsmensen die menen dat ze vooral wat aan het gevoelsleven van de burger of de stemming in het land moeten doen.
Goed beseffen dat beleidsmensen soms een andere taal spreken dan de overige burgers. Zie het voorbeeld van de stijgende kosten van de zorg in noot 21: in de politiek gaat het dan primair om het groeiende beroep van de zorg op collectieve middelen, maar voor de burgers primair om hun private kosten, die juist stijgen als gevolg van maatregelen om de collectieve kosten te beheersen. Kwaliteit en efficiëntie zijn ook woorden die zich lenen voor een verschillende macro- en micro-invulling. De misverstanden die het gevolg zijn van dergelijke verschillen roepen wantrouwen op en kunnen aannemelijk maken dat ook in de zorg de bestuurlijke elite geen band meer heeft met de gewone mensen. Dat is wel een communicatiepunt.
Meer doen om mensen gerust te stellen over de beschikbaarheid en betaalbaarheid van de gezondheidszorg in de toekomst. De onzekerheid daarover is waarschijnlijk de belangrijkste bron van zorgen in de bevolking. De politiek zal die zorgen niet helemaal kunnen wegnemen en dat ook helemaal niet willen (want onzekerheid is ook een basis voor eigen verantwoordelijkheid en voor veranderingsbereidheid). Maar iets meer zekerheid dat zorgbehoevenden ook in de toekomst niet in de kou hoeven staan of in de goot gaan belanden zou waarschijnlijk wel helpen om de stemming over de huidige zorg te verbeteren.

Klik hier voor downloaden van de verkenning Zorg en onbehagen in de bevolking, door Paul Dekker, Josje den Ridder, Pepijn van Houwelingen, m.m.v. Sjoerd Kooiker, Sociaal en Cultureel Planbureau, augustus 2016: www.scp.nl

Meer info en volledig programma van de conferentie De zorg van morgen. Een waardevolle zorg van 10 oktober 2016 in de Oude zaal van de Tweede Kamer, Lange Poten 4, Den Haag: https://conferentie2016.raadrvs.nl (Website niet meer beschikbaar)

U P D A T E

Ruimte voor verschil in de zorg. Over de RVS-conferentie “De zorg van morgen: een waardevolle zorg”, op 10 oktober 2016: https://www.raadrvs.nl/actueel/nieuws/2016/10/12/ruimte-voor-verschil-in-de-zorg