De WRR lezing, vandaag 26 november 2009 in Den Haag, ging over de overheid als keuzearchitect. De Amerikaan Richard Thaler gaf een inspirerende inleiding over hoe je menselijk gedrag kan sturen en dat je mensen altijd iets te kiezen moet geven. De WRR deed zelf onderzoek naar de wijze waarop door mensen keuzes worden gemaakt. Het boek over dit onderzoek, De menselijke beslisser, eindigt met de conclusie dat mens en omgeving elkaar beïnvloeden. Dat kan positief zijn als bondgenoten, mits je verbinding maakt met elkaar.

Dit, nu gefundeerde, inzicht van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid hebben de meeste professionals in de zorg (en andere publieke sectoren) waarschijnlijk al lang beseft. Patiënt en hulpverlener, patiënt en omgeving beïnvloeden elkaar: verstandelijk, psychisch, ook emotioneel en moreel. De Overheid beïnvloedt professionals in hoge mate in hun beleving, maar hoe is dat omgekeerd? Dat is zeer de vraag. Vakbonden en beroepsorganisatie vertegenwoordigen niet het geluid van hun achterban waarvan er nu zovele, functioneel en moreel in de knel zitten. Dit speelt bijvoorbeeld nu al maanden in de thuiszorg in Den Haag, na het uiteenspatten van de megastore thuiszorg Meavita.

Ook vandaag blijkt dat in Den Haag professionals in de thuiszorg opnieuw géén eigen keuzes mogen maken, maar voorschriften krijgen van hogerhand. Het gaat om naleven van wetten, protocollen, regels, registraties en voorschriften over planning en control. De enige boodschap van het management is, hoe het nóg efficiënter moet. Geen keuzes, geen eigen handelingsruimte, maar dwang, soms van intimiderende proportie. Niet de vakbekwaamheid en de aandacht voor de patiënten wordt erkend en gehonoreerd, maar wel de minuten, de productie en het geld. Geld dat eerst wegrolde naar de zichzelf te duur betalende bestuurders in een bovenmaatse holding en geld dat nu met tonnen wegvloeit naar interim managers en externe organisatie adviseurs.

In een aantal Haagse wijken is de thuiszorg langzamerhand tot ver onder het aanvaardbare gedaald. De Inspectie staat op de stoep, huishoudens vervuilen, patiënten huilen en zorgverleners verharden uit zelfbescherming of blijven onuitputtelijk loyaal tot ze met een burn-out thuis moeten blijven. Een deel van de verpleegkundigen en verzorgenden loopt zich nog steeds het vuur uit de sloffen, anderen houden het voor gezien, het zal hun tijd wel duren. Ze doen wat ze opgedragen krijgen maar verder kijken ze niet … meer.
Toch is er nog steeds een harde kern die de krachten heeft gebundeld en actie voert om de aandacht van politiek en bestuurders te krijgen. Op www.zorgcrisis.info staat hun website, het is een landelijke Noodklok voor de thuiszorg en thuishulp, ABWZ, WMO en PGB. Zij zijn heel moedige zorgverleners.
Vanuit hun innerlijke motivatie en trots, laten ze het er niet bij zitten. Zij zijn bereid ondanks alle tegenslag om de regie weer in handen te nemen. Om te doen wat de patiënt verwacht: vakbekwaam, betrouwbaar en betrokken het werk doen.

De keuzearchitecten van de Gezondheidszorg moeten uit de schuilkelders van VWS komen en in december op de OV-fiets stappen, de Haagse wijken in!  Samen met de thuiszorgers de handen uit de mouwen steken en de patiënten met extra aandacht verwennen. Als zo’n onorthodoxe reactie tot stand komt, ontstaat er weer verbinding van mens tot mens en ook tussen professionals en overheid. Dan kan in 2010 het decennium van het slopende wantrouwen en de miskenning misschien worden achtergelaten en kunnen er nieuwe stappen worden gezet met een overheid als bondgenoot. Een overheid die luistert, respect toont en respect en vertrouwen verdient van de vakmensen die het echte werk doen voor de publieke zaak.
Lees dit niet vrijblijvend, maar verzamel moed en pak de handschoen op.