“De verpleegkundige is weer zichtbaar terug en dat is goed”, schrijft Robert Schurink, directeur van adviesbureau voor de gezondheidszorg Cortex Group in een wekelijkse weblog: “Erg goed zelfs. Te lang is de bijdrage van de verpleegkundige weggemoffeld en vooral gericht op de uitvoering van het medische beleid. Terugblikkend verdween als eerste de verpleegkundig directeur en met deze functie meestal ook de verpleegkundige stafdienst, die onderdeel ging uitmaken van de staf die zich bezig ging houden met de integrale patiëntenzorg. Daarmee verdween ook het verpleegkundig gezicht in de organisatie en ook de verpleegkundige koepelorganisaties waren in die tijd sterk verdeeld en versnipperd.

Niet dat er in de achterliggende jaren helemaal niets is gebeurd. De verpleegkundigen hebben een belangrijke professionele ontwikkeling doorgemaakt en ontwikkelden verpleegkundige richtlijnen en protocollen en staken veel energie in bij- en nascholing, daarin gestimuleerd door de uit meerdere fusies ontstane landelijke beroepsvereniging van BIG gerelateerde beroepen, de V&VN, die de laatste jaren een sterke groei doormaakte. De directeur van V&VN is steeds vaker met een eigen geluid te zien en te horen in het maatschappelijke debat, waar de via Cortex Group geplaatste manager communicatie a.i. Ewoud Nysingh ook hard aan werkt.

In veel ziekenhuizen is de Verpleegkundige Adviesraad weer in ere hersteld en de nieuwe beroepsuitoefenaars nurse practitioners, physician assistants en verpleegkundig specialisten zijn zelfstandig operende professionals geworden die delen van het medische handwerk naar zich toe hebben getrokken. Het meest in het oog springend is misschien wel de terugkeer van de wijkverpleegkundige, die net als de huisarts een spilfunctie in de regio vervult in de kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven”.

Maar, de erkenning van het werk van de verpleegkundige gaat nog te langzaam, aldus Schurink. In enkele academische ziekenhuizen is de verpleegkundig divisiebestuurder terug, maar veel ziekenhuizen kennen nog alleen een medisch manager: “Is het niet tijd om ook de verpleegkundige discipline een gelijkwaardige positie te geven in het management? […] Om een eenzijdige oriëntatie op de medische macht en het medische model te compenseren”
Schurink heeft er alle vertrouwen in dat de verpleegkundigen hun positie weer terug veroveren, in het belang van een goede patiëntenzorg.

Verpleegkundige invloed vergroten

Interessant is een blog op de site van Nursing van Hugo van der Wedden, interim-verpleegkundige en medisch socioloog. Hij schrijft dat hij worstelt met een vraag die de invloed en de zeggenschap van de verpleegkundige in het ziekenhuis betreft naar aanleiding van een column van specialist ouderengeneeskunde Bert Keizer in Medisch Contact over een “97-jarige dementerende vrouw die door een samenloop van omstandigheden in de klauwen van een cardioloog terecht komt op basis van een ritmestoornis. De verwarde vrouw krijgt een pacemaker en wordt weer naar huis gestuurd”.

Er zijn momenten dat de verpleging een vuist wil maken, maar er is dan wel een tafel nodig om op te slaan, aldus Van der Wedden: “Als we de verpleegkundige invloed écht willen vergroten, is officiële zeggenschap onontbeerlijk. Ik stel voor dat we bij kwetsbare patiënten gaan streven naar een verpleegkundig hoofdbehandelaar, naast de medisch hoofdbehandelaar. Juridisch hoeft er niets te wijzigen. Ziekenhuizen kunnen zo’n systeem van checks and balances prima zelf organiseren. De verpleegkundig hoofdbehandelaar is breed georiënteerd, hoogopgeleid, assertief en in staat om goed te onderhandelen. Samen met de medisch specialist stippelt zij het beleid uit, uiteraard in overleg met de patiënt en zijn naasten.
Laten we april 2020 als streefdatum nemen, dan hebben we vijf jaar de tijd om de geesten rijp te maken en de boel te organiseren. Welk ziekenhuis pakt de handschoen op?”

Eerherstel voor de verpleegkundige discipline, door Robert Schurink, Cortex Group, maart 2015: www.cortexgroup.nl (Niet meer beschikbaar op site van Cortex Group).

Blog Hugo: ‘Verpleegkundige als hoofdbehandelaar’, door Hugo van der Wedden, Nursing, 7 april 2015: www.nursing.nl