Hugo van der Wedden, interim-verpleegkundige en blogger voor het tijdschrift voor verpleegkundigen Nursing stelt in zijn bijdrage Verpleegkundige, waag het niet om zelf na te denken de reanimatiekwestie aan de orde aan de hand van een treffend voorbeeld. Mag een verpleegkundige zelf de afweging maken om wel of niet te reanimeren of mag hij of zij slechts uitvoerder zijn en daarmee verplicht de protocollen op te volgen?

Uit onderzoek weten we, schrijft Van der Wedden, dat de context het meest bepalend is voor de uitkomst van een reanimatie. Niet leeftijd, niet comorbiditeit, maar de situatie zoals hij zich voordoet. Is er een getuige van de hart- of ademstilstand? En is er sprake van een plotselinge en onverwachte gebeurtenis? Of is iemand oud, ernstig ziek, en is de hart- of ademstilstand de uitkomst van een geleidelijk proces van klinische achteruitgang? In het ene geval is reanimatie mogelijk een levensreddende handeling. In het andere geval is reanimatie waarschijnlijk een gewelddadige verstoring van een natuurlijk stervensproces.

Onlangs probeerde een verpleegkundige uit het Ommelandziekenhuis deze treurige gang van zaken te doorbreken. Ze nam regie in een ingewikkelde situatie. Ze besloot geen reanimatie te starten bij een ernstig zieke kwetsbare oudere, omdat ze geen reële kans op succes zag en bang was hem te schaden.

Na veertig jaar trouwe dienst is deze vrouw op staande voet ontslagen. Van de tuchtrechter kreeg zij een beroepsverbod. Haar beroepsleven kwam tot een plotseling einde op basis van een enkele afweging. De waarschuwing die hiervan uitgaat is duidelijk, aldus Van der Wedden: “Waag het niet zelf na te denken verpleegkundigen, reanimatie is en blijft het terrein van de arts”.
De conclusie die we uit de veroordeling kunnen trekken is dat verpleegkundigen verplicht zijn stervende patiënten te beschadigen… om zelf niet juridisch in de nesten te geraken.

Voor de beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden V&VN was het een mooie kans om de problemen rondom reanimatie bespreekbaar te maken: de angstcultuur, de schade aan stervende mensen, de trauma’s die verpleegkundigen oplopen wanneer ze de ribben breken van ernstig zieke, hoogbejaarde mensen omdat artsen niet altijd verantwoordelijk met reanimatieafspraken omgaan. Een mooie kans ook om te pleiten voor meer verpleegkundige regie. Niets van dat alles. Verpleegkundigen, zo stond in het persbericht, moeten altijd een reanimatie starten, behalve als er een niet-reanimeerafspraak is gemaakt.

Wat vinden de verpleegkundigen zelf?

Nursing heeft het haar lezers gevraagd wat zij zelf vonden. Een ruime meerderheid koos de kant van V&VN: verpleegkundigen moeten niet zelf nadenken in acute situaties, maar gewoon handelen en beslissingen overlaten aan de dokter.
Van der Wedden: “Het betekent dat we de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek negeren. Het betekent ook dat we echte verantwoordelijkheid nog steeds het liefst neerleggen bij de dokter. Dat mag natuurlijk, maar zeg eens eerlijk: past deze houding bij moderne, zelfverzekerde verpleegkundigen?”

We zouden een andere vraag die met deze laatste vraag verband houdt kunnen toevoegen, en die luidt: Hoe zit het met de beroepseer van de verpleegkundige?

Lees de hele blog van Hugo van der Wedden: ‘Verpleegkundige, waag het niet om zelf na te denken’, Nursing, 9 oktober 2017: https://www.nursing.nl

Verpleegkundigen over reanimeren: beleid is beleid, Nursing, 22 augustus 2017: www.nursing.nl