Hoe ziet de toekomst van de ziekenhuiszorg eruit?

Op 5 september 2016 is het onderzoeksrapport Toekomst van ziekenhuiszorg van vakbond FNV gepresenteerd aan de branchebestuurders van ziekenhuizen en UMC’s.
Het onderzoek, uitgevoerd in opdracht van FNV in de eerste helft van 2016, was erop gericht meer inzicht te krijgen in de ontwikkelingen binnen de ziekenhuissector èn de arbeidsmarkt. Dit is gedaan door middel van literatuuronderzoek en interviews met stakeholders en experts binnen de ziekenhuissector en daarbuiten die de arbeidsmarktontwikkelingen kunnen duiden. Het  onderzoek vormt een beginpunt voor de FNV om haar beleid en visie ten aanzien van de curatieve sector te gaan (her)vormen en waar nodig discussies, zowel intern als extern, aan te gaan over komende ontwikkelingen.

Het rapport heeft dan ook vooral tot doel om deze interne discussie aan te wakkeren en onderwerpen bloot te leggen die vragen om een nieuwe/andere invulling dan voorheen. Daar de onderzoeker geen achtergrond heeft binnen de vakbond, was het mogelijk om met stakeholders en leden open in gesprek te gaan en te vragen waar zij kansen zagen voor de vakbond. Deze zijn verwoord in aparte onderdelen binnen het rapport, waar zij (anoniem) aan het woord komen en tezamen aangeven welke kansen en bedreigingen zij zien in de sector en op de arbeidsmarkt.

Beroepseer en menselijke maat

De onderzoeker is op zoek gegaan naar ideeën en antwoorden op vragen in brede lagen van de bevolking. Aan het eind van het rapport staat een overzicht vermeld van de geïnterviewde personen en instanties, bijna negentig in totaal: van onderzoeksjournalist tot directeur, van beleidsmedewerker tot verpleegkundige, van arts tot manager, van Or-lid tot hoogleraar. Thijs Jansen van Stichting Beroepseer heeft ook meegewerkt. In het rapport komen we meerdere malen de term beroepseer tegen.
Bijvoorbeeld:
– Het is wenselijk om beroepseer op de agenda te zetten.
– Deze roep tot het herstellen van de menselijke maat, is ook terug te horen in acties rondom beroepseer en de wens om de mens holistisch te benaderen in de zorg. De rol van de burgers moet op de agenda, omdat zij nu al veel initiatieven ontplooien die kunnen bijdragen aan dit herstel van de menselijke maat.
– Beroepseer moet onderdeel worden binnen de SPP, Strategische Personeelsplanning.
– Vragen rondom zelfregie, professionele autonomie en beroepseer moeten in ketenverband, met cliënt en professional samen worden ontrafeld. Nieuwe visies op gezondheid  kunnen hierbij als uitgangspunt worden gehanteerd.

Twee thema’s

Bij het onderzoek kwamen twee thema’s naar voren die in de toekomst een grote impact zullen hebben op zowel ziekenhuizen als de arbeidsmarkt: technologische ontwikkelingen en personele planning. Het is voor de FNV essentieel om een hernieuwde visie te ontwikkelen die rekening houdt met niet alleen de arbeidsmarkt, maar de gehele ziekenhuissector (zorg en welzijnssector), waarbij het ziekenhuislandschap van de nabije toekomst het uitgangspunt vormt. Bewustwording vergroten moet hierin een sleutelrol krijgen én goede voorbeelden kunnen worden ingezet door de FNV om te laten zien hoe het anders kan.
In het kader van een hernieuwde visie en beleid moet de FNV overwegen hoe zij de ziekenhuizen wil bedienen en of dit dan enkel gericht blijft op werknemers, of dat er ook in andere verbanden samenwerking aangegaan wordt of geïntensiveerd wordt? Neemt de FNV hierbij een faciliterende of een sturende rol in, of gaan zij voor co-creatie?

Aanbevelingen

De aanbevelingen van het onderzoek zijn geschetst in een aantal scenario’s die een beeld geven van de werkelijkheid zoals die er over vijf jaar zou kunnen uitzien op het gebied van technologie en personele planning in de ziekenhuizen en de arbeidsmarkt. Om als vakbond een inhoudelijke bijdrage te kunnen blijven leveren aan de arbeidsmarkt van de ziekenhuissector zouden zij de volgende zaken moeten ontwikkelen:

1.Stel een visie op omtrent technologie;
2. Stel een visie op omtrent strategische personeelsplanning;
3. Stel een visie op omtrent arbeid in de zorgsector.

Voor het opstellen van een visie zijn volgende vragen nuttig:

Hoe kunnen we arbeid herwaarderen?
Hoe ziet de cao-ziekenhuizen(zorg) eruit in de toekomst?
Hoe kan de bond zich opstellen richting ziekenhuizen en UMC’s?
Hoe kan de bond zich opstellen richting branchepartijen en werkgeversorganisatie?
Welke voorbeelden wil de bond uitdragen (goede voorbeelden)?

Het onderzoek betreft geen eindpunt of oordeel, maar roept zowel de bond als de ziekenhuizen en stakeholders op om het gesprek aan te gaan en gezamenlijk de uitdagingen op te pakken omtrent technologie en personele bezetting nu en in de toekomst.

Lees hier het hele rapport Toekomst van ziekenhuiszorg, FNV Zorg & Welzijn, 76 p., augustus 2016.