Evaluatie experimenten met regelarme zorg: Van systemen naar mensen

Werken met minder regels leidt tot zorg die beter bij de cliënt past en daardoor ook tot minder zorg. Dat blijkt uit de evaluatie van de eerste ervaringen van de experimenten regelarme instellingen die de organisatie van zorgondernemers ActiZ liet uitvoeren. Uit deze evaluatie bleek ook dat deelnemende zorgorganisaties een cultuuromslag doormaken die onomkeerbaar is. Om de verbeteringen te borgen en het regelarm werken uit te breiden zijn nu goede vervolgafspraken nodig met het ministerie van VWS, de NZa en andere stakeholders.

Om de bureaucratie in de langdurige zorg aan te pakken heeft voormalig staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten in 2011 het initiatief genomen voor de Experimenten Regelarme Instellingen (ERAI). Bij de leden van ActiZ zijn de experimenten nu in volle gang. De zorgorganisaties hebben experimenten op meerdere terreinen, zoals: toegang tot zorg, kwaliteit, bekostiging, berichtenverkeer. Met de komende stelselwijzigingen in het vooruitzicht, liet ActiZ de eerste ervaringen onderzoeken.

Cultuuromslag
De evaluatie laat bij alle organisaties een cultuuromslag omslag zien, in zowel het denken als het handelen van zorgprofessionals. Werken zonder (overbodige) regels betekent werken vanuit de vraag van de cliënt. Niet het recht op zorg of wat vastgelegd is in het indicatiebesluit staat centraal, maar datgene waar cliënten behoefte aan hebben, wat aansluit bij wat zij kunnen en willen. Het blijkt dat vanuit deze filosofie veel doeltreffender gewerkt kan worden en vaak wordt minder zorg ingezet. Zowel cliënten als medewerkers zijn tevreden over de regelarme werkwijze.

Volgende stap
Dit is een mooi resultaat, dat het verdient voortgezet te worden. Uit de evaluatie blijkt ook dat de zorgorganisaties een aantal knelpunten tegen komen. De administratieve lasten worden in eerste instantie nog niet minder, omdat er uitzonderingssituaties zijn waarin organisaties bij sommige cliënten op de oude wijze moet blijven werken. Dat vereist een dubbele administratie. Daarnaast zijn er knelpunten bij de samenwerking met ketenpartners, omdat ook de ketenpartners last hebben van beperkingen. De zorgorganisaties die deelnemen aan de experimenten kunnen en willen niet meer terug naar de oude situatie. Het is daarom belangrijk dat ActiZ en de zorgorganisaties samen met VWS in gesprek gaan over hoe nu verder.

Bekostiging
Spannend wordt het voor die organisaties die nu de Verpleging en Verzorging aanbieden die vanaf 2015 naar de Zorgverzekeringswet gaat. Momenteel ontwikkelt de Nederlandse Zorgautoriteit in opdracht van VWS een transitiemodel voor de bekostiging van deze zorg. Voor de deelnemers aan het regelarm experiment is het van groot belang dat er nu een goede overbruggingsregeling komt, zodat zij in de overgang naar het nieuwe model niet tussen wal en schip vallen.

Wettelijke ruimte
Om het succes van regelarm werken voort te zetten en uit te breiden is ruimte voor en vertrouwen in de zorgprofessionals nodig van de overheid. ActiZ maakt zich daarom zorgen over de nieuwe Wet langdurige zorg. In de Wlz worden de druk en controle op de zorgaanbieders, via de zorgkantoren, opgevoerd. Ook legt de Wlz veel zaken in de wet vast, zoals de aanspraken, de indicatiestelling en PGB restricties die niet wettelijk vastgelegd hoeven te worden. Lagere regelgeving is daarvoor meer geschikt, dit laat meer ruimte voor flexibiliteit en maatwerk voor cliënten.

De komende stelselherziening is alleen geslaagd wanneer deze daadwerkelijk een andere manier van werken faciliteert door regelarme zorg wettelijk mogelijk te maken.
Om in de praktijk ‘van systemen naar mensen’ te kunnen komen, is een andere rolopvatting en – invulling nodig van álle betrokken partijen. De deelnemers aan de ERAI laten zien dat het kan.

Download de folder van ActiZ: Van systemen naar mensen – ERAI deelnemers bewijzen dat het kan (maar de systemen bewegen niet mee): Klik hier.

Download het rapport Evaluatie experimenten regelarme instellingen – Van systemen naar mensen van ActiZ, 20 maart 2014: https://beroepseer.nl

Staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten start experiment regelarme instellingen, nieuwsbericht, 31 januari 2012, Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl (bericht niet meer beschikbaar op site Rijksoverheid). Zie sitearchief van Rijksoverheid. Type in zoekveld van grijze linkerkolom de titel van bericht: https://rijksoverheid.sitearchief.nl/#archive

Brief regering; Experiment regelarme zorginstellingen en motie-Leijten (nr. 39) over afschaffing minutenregistratie – Kwaliteit van zorg, Parlementaire Monitor, 19 juli 2011: www.parlementairemonitor.nl