Alie Weerman over professionals met een plus: Hulpverleners met ex-verslaving passen eigen ervaring toe in hun werk

In mei 2016 promoveerde Alie Weerman cum laude aan de Vrije Universiteit in Amsterdam met haar onderzoek naar ervaringsdeskundige zorg- en dienstverleners. Weerman is docente bij de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) aan Hogeschool Windesheim.

Als ex-verslaafde je eigen ervaringen gebruiken als bijzondere deskundigheid in je werk als hulpverlener of sociaal werker? Dat was tot voor kort ondenkbaar. De SPH-opleiding van hogeschool Windesheim biedt inmiddels aan studenten die verslaafd zijn geweest, psychiatrische problemen hebben gehad of andere ervaringen hebben met ontwrichting of beperkingen, de mogelijkheid om deze ervaringen op deskundige wijze te gebruiken in hun beroep. De opleiding is verrijkt met deze ervaringen die in lessen worden uitgewisseld en die als complementaire bron van kennis in de hele opleiding worden benut. Windesheim is de eerste en enige hogeschool met een afstudeerrichting Ervaringsdeskundigheid binnen de opleiding SPH (Sociaal Werk).

Voltooiing van een levenswerk

De bijzonder plek die ervaringsdeskundigheid inneemt binnen het onderwijs van de opleiding SPH, is grotendeels te danken aan Alie Weerman. Zij is een belangrijke voorvechter van de erkenning van ervaringsdeskundigheid in reguliere opleidingen voor zorg- en welzijn. Haar promotie ziet ze als de voltooiing van een levenswerk en biedt een legitimering van ervaringsdeskundigheid als complementaire kennisbron in het sociaal werk en in opleidingen voor sociaal werk.

Einde onnodige scheiding tussen twee werelden

De combinatie professionaliteit en ervaringsdeskundigheid werd in eerste instantie gezien als iets onwenselijks. Je was óf ervaringsdeskundige óf professioneel opgeleid sociaal werker. Een onnodige scheiding van twee voor elkaar relevante werelden, meende Alie Weerman. Zij vond dat de beroepsrol van de professionele hulpverlener meer ruimte moet bieden aan persoonlijke ervaringen en aan een meer persoonlijk en gelijkwaardig contact met cliënten. Hulpverleners zijn ook mensen en hebben vaak ook ervaringen als cliënt. Jarenlang zette zij zich, samen met een aantal gelijkgestemden, in om de scheiding tussen beide werelden weg te nemen. Met positieve resultaten gezien het feit dat SPH Windesheim ervaringskennis enige jaren geleden al als volwaardige bron van kennis erkende en nu een groep studenten kent die de eigen cliëntervaringen als bijzondere vorm van kennis uitdraagt in de opleiding en het werkveld. Zij noemen zich professionals met een Plus.

Ervaringskennis heeft te maken met levenswijsheid.

Met haar promotie wilde Alie Weerman ervaringsdeskundigen een steun in de rug geven. Je eigen verhaal inzetten bij de begeleiding van cliënten moet volgens haar professioneel gebeuren, in het belang van de cliënt. Het omgaan met schaamte, stigma en onmacht speelt bij cliënten een belangrijke rol. Hulpverleners die zelf dergelijke ervaringen hebben gehad, kunnen hier vaak goed bij aansluiten. Zij kunnen cliënten hoop geven en bemoedigen als zij de moed hebben hun eigen ervaringen bekend te maken. Ervaringskennis is een andere soort kennis dan wetenschappelijke kennis. Ervaringskennis heeft te maken met levenswijsheid.

Alie Weerman: “Met mijn proefschrift toon ik aan dat de persoonlijke ervaring een waardevolle kennisbron is. Ik koos in mijn boek voor een narratieve aanpak. Het stigma van verslaving wordt uitgewerkt als positieve bron van kennis en als protest tegen de uitsluiting van mensen die lijden aan een verslaving of andere stoornis die de zelfregie aantast. Het boek beschrijft de waarde van ervaringskennis en pleit voor het gebruik hiervan door professionele zorg- en dienstverleners. Ik hoop dat mijn proefschrift bijdraagt aan het omvormen van het stigma van verslaafde tot geuzenteken van ervaringsdeskundigheid”.

Op 8 september 2016 geeft dr. Alie Weerman een lezing in Utrecht over Ervaringsdeskundige óf zorgprofessional. Een onnodige scheiding. Aanvang 20.00 uur.
Adres: Astare, Lange Nieuwstraat 10, Utrecht. Inschrijven kan op: www.werf20.nl (niet meer actief). Update: Zie helemaal onderaan de video in de serie Werf 20-lezingen met lezing van Alie Weerman van 8 september 2016.

Alie Weermans promotieonderzoek is verschenen
in het het boek Ervaringsdeskundige zorg- en
dienstverleners (uitgeverij Eburon). Klik hier.