Aantal klachten en schadeclaims van patiënten stijgt. Worden zorg en patiënt beter van een claimcultuur of juist niet?

Het aantal claims tegen huisartsen is de afgelopen jaren met 55 procent gestegen. “Patiënten krijgen duizenden euro’s schadevergoeding na fouten huisarts”, meldde RTL Nieuws. Tussen 2012 en 2017 is het aantal schadeclaims bij de grootste verzekeraar van huisartsen VvAA – bij wie 80 procent van de huisartsen is verzekerd – opgelopen van 222 naar 345.
Ook het gemiddelde bedrag van de uitgekeerde vergoedingen, bijvoorbeeld als mensen invalide raken doordat ze te laat worden doorverwezen naar het ziekenhuis, nam de afgelopen vijf jaar toe, van gemiddeld 6600 naar 10.800 euro.

De meeste claims worden ingediend door patiënten die een hart- of herseninfarct hadden, die niet werd herkend door de huisarts. Het niet tijdig opmerken, betekent vertraging bij de noodzakelijke behandeling. In 73 procent van de claims loopt een patiënt langer met klachten door dan nodig is, waardoor ze niet kunnen werken of langer ziek zijn.

Oorzaken

Volgens VvAA zijn de mogelijke oorzaken van de stijging:

• Het sociale vangnet verschraalt:
  Vergoedingen vanuit de overheid zijn in de afgelopen jaren beperkt. Waar als gevolg van een medisch incident bijvoorbeeld een traplift nodig is, werd dit voorheen door de overheid vergoed. Nu maakt dit vaker deel uit van de schadevergoeding.
• Een stijgend aantal zzp’ers:
  Bij zzp’ers ligt het indienen van een claim eerder voor de hand. Omdat er voor hen vaak geen financieel vangnet is zoals voor werknemers, leidt uitval vaak tot direct inkomensverlies.
• Hogere vergoeding letselschadeadvocaten:
  Over de afgelopen jaren ziet VvAA tevens een stijging in de tarieven die letselschadeadvocaten rekenen voor hun diensten. Deze vergoeding maakt deel uit van de totale schadevergoeding met als gevolg dat die ook stijgt.

Door de toenemende werkdruk van huisartsen wordt de kans op fouten groter. Huisartsen hebben de laatste jaren meer taken gekregen van het ziekenhuis. Daarnaast staan patiënten er niet om te springen om te worden doorgestuurd naar het ziekenhuis in verband met hun eigen risico.

Ook het aantal tuchtzaken stijgt. Het aantal meldingen van fouten door huisartsen blijkt in zes jaar met 33 procent gestegen. Steeds meer patiënten dienen een klacht in bij het het Medisch Tuchtcollege.

Een van de oorzaken kan ook veranderende wetgeving zijn. Per 1 januari 2016 is de de wet kwaliteit, klachten en geschillen van kracht geworden. Sinds die datum is het eenvoudiger geworden voor patiënten om schadeclaims in te dienen. Volgens deze wet is het niet langer nodig een medisch expert in te huren. Deze heeft al een plek in de geschillencommissie door deze wet. Een toename van claims als gevolg van deze wet werd voorzien door onderzoekers.

Wantrouwen

Een tuchtklacht of schadeclaim gaat huisartsen niet in de koude kleren zitten. Er zijn dokters die er een burn-out door krijgen. Een enkeling stopt helemaal met werken, zegt huisarts Katerijne Slot in een gesprek met RTL Nieuws. Zij kreeg zelf te maken met zowel een tuchtzaak als een schadeclaim. Uiteindelijk waren beide klachten ongegrond. Deze zaken hadden grote invloed op haar werk: “Ik zag elke patiënt die ik binnenriep als een potentiele aanklager. Hoe goed ik die mensen ook kende, hoe aardig ik ze ook vond. Dus ik ging ze eigenlijk wantrouwen. Het is ontzettend akelig om dat te moeten voelen”. De invloed was zodanig dat Slot eerder ging doorverwijzen en meer bloedonderzoek ging aanvragen: “U vraagt wij draaien, zeg maar”.

Slot pleit voor betere communicatie voordat een claim wordt ingediend. Dat er een soort tussenstap komt waarbij arts en patiënt toch met elkaar in gesprek gaan onder begeleiding van een mediator, een klachtenbemiddelaar. Men kan dan vervolgens kijken of men er samen uit kan komen: “Dat neemt niet weg dat dat niet in de plaats komt van een tuchtcollege, omdat ik nog steeds denk dat het een goede zaak is, dat dat er is“.

Defensieve geneeskunde

In 2016 bleek overigens al dat 85 procent van de zorgverleners eerder toegeven aan de druk van derde partijen dan in de voorgaande tien jaar. Bij wat genoemd wordt defensieve geneeskunde verrichten zorgverleners onderzoeken en behandelingen niet om primair medische redenen maar uit angst voor klachten en claims. In landen als de V.S. waar een claimcultuur heerst, is dit al jaren een veelbesproken onderwerp.

Melchior Spies, directeur Medische Aansprakelijkheid VvAA: “De huisartsenzorg in Nederland is van zeer hoog niveau. Echter, we zien – naast alle andere maatschappelijke ontwikkelingen zoals verschraling van het sociale vangnet en vergrijzing maar ook patiënten die mondiger worden – dat de huisarts steeds meer taken krijgt en in lijn daarmee stijgt de kans op claims. Voor de toekomst vormt de combinatie van het toenemende aantal zorgtaken en de stijgende werkdruk een reëel risico voor de kwaliteit van huisartsenzorg. Dat is iets waar we met het hele veld alert op moeten zijn en waarin we huisartsen zoveel mogelijk ondersteunen”.

De VvAA ziet het als een belangrijk doel huisartsen te helpen om medische incidenten tot een minimum te beperken. Op de site van VvAA staan vijf punten vermeld die van nut kunnen zijn voor het waarborgen van de kwaliteit van de huisartsenzorg in Nederland.

Patiënten krijgen duizenden euro’s schadevergoeding na fouten huisarts, RTL Nieuws, 17 mei 2018: www.rtlnieuws.nl

Aantal bij VvAA ingediende huisartsenclaims stijgt licht, VvAA, 17 mei 2018: www.vvaa.nl (Artikel niet meer beschikbaar op site VvAA)

Patiëntenbelang onder druk door spagaat zorgverlener, Blogs Beroepseer, 29 maart 2016: https://beroepseer.nl/blogs