Met werkende ouders toch als kind opgroeien in armoede

Zestig procent van de kinderen die in armoede opgroeien hebben ouders die gewoon werken. Deze gezinnen komen financieel moeilijk rond. Bij het rapport van de Sociaal-Economische Raad (SER) Opgroeien zonder armoede (maart 2017) is een bijlage gevoegd van het Sociaal Cultureel Planbureau, Armoede onder kinderen; een probleemschets dat inzicht geeft in de omvang van het probleem aan de hand van cijfers over het aantal kinderen dat in armoede leeft, over wie die kinderen zijn en waar ze wonen. Verder worden in de bijlage de gevolgen van armoede benoemd voor zowel de korte als de langere termijn.

Werkende minima worden nauwelijks bereikt

De SER maakt zich zorgen om het hoge aantal arme kinderen in Nederland: 378.000. Ondanks de aantrekkende economie en vele voorzieningen schommelt dat al jaren tussen de 8 en 12 procent. De armoede onder Nederlandse kinderen blijkt dus structureel, aldus de SER. Ondanks allerlei initiatieven daalt het aantal kinderen dat in armoede leeft niet.
De conclusie is dat problemen van armoede onder kinderen zich niet zomaar oplossen wanneer de economie groeit. Verder kan geconcludeerd worden dat de groep arme kinderen gevarieerd blijkt. Het risico op armoede is het grootst voor kinderen uit bijstandsgezinnen, voor kinderen uit grotere eenoudergezinnen en/of voor kinderen met een niet-westerse achtergrond. Toch vormen deze kinderen niet de enige of zelfs maar de voornaamste groepen onder de arme kinderen.

Voor een belangrijk deel gaat het juist om autochtoon-Nederlandse kinderen, respectievelijk kinderen die in tweeoudergezinnen opgroeien en kinderen van wie de ouders betaald werk hebben. Het armoederisico van deze drie groepen is klein, maar de groepsomvang in de totale bevolking is zo groot dat het aantal armen toch fors uitvalt. Werk is dus niet altijd een garantie tegen armoede. Sommige mensen verdienen te weinig met hun werk.
SER-voorzitter Mariëtte Hamer daarover in een interview van NOS Nieuws: “Daar komt bij dat deze ouders te weinig gebruikmaken van de voorzieningen die er zijn en dat een deel ook nog te maken heeft met schulden. De overheid doet aan die drie dingen nu apart wel iets, maar niet aan het geheel”.
Meer dan de helft van de gemeenten biedt arme gezinnen ‘kindpakketten’ aan. Steun in natura, zoals gratis abonnementen en lidmaatschappen. Maar de werkende minima worden nauwelijks bereikt.

Andere aanpak

Een laatste conclusie is dat de negatieve effecten van armoede in de kindertijd vooral op korte termijn optreden: kinderen die in een armoedesituatie verkeren, voelen zich ongelukkig, maken zich zorgen over de thuissituatie en nemen minder deel aan sociale activiteiten. Voor de langere termijn heeft armoede echter eveneens negatieve gevolgen. Kinderen die in armoede opgroeien blijven op een lager onderwijsniveau steken en lopen mede daardoor meer risico om als volwassene opnieuw in armoede te leven.

De aanpak om dit aantal terug te dringen, moet anders dan we totnutoe gewend zijn, stelt de SER. De SER pleit voor een armoederegisseur in iedere gemeente, met als belangrijke taak de werkende minima in beeld te krijgen. Verder kan de armoederegisseur de vaak ingewikkelde aanvraagprocedures voor voorzieningen verbeteren.
In het armoedebeleid moet bovendien meer aandacht komen voor nieuwe inzichten vanuit de psychologie. Hulpverleners zouden meer rekening kunnen houden met de gevolgen van armoede op het gedrag en oplossend vermogen van mensen. Armoede leidt bijvoorbeeld vaak tot stress en tot het ‘wegstoppen’ van de financiële problemen. Als het aan de SER ligt, gaan scholen beter samenwerken met gemeenten en helpen bij het signaleren van armoede. Bovendien zouden scholen kinderen moeten leren hoe ze verantwoord met geld omgaan.

Rapport Opgroeien zonder armoede, SER, maart 2017: www.ser.nl

Bijlage bij SER-rapport: Armoede onder kinderen – een probleemschets,  Centrum voor Ethiek en gezondheid, 23 maart 2017: www.ceg.nl

Dringend advies aan kabinet: kinderarmoede daalt niet, roer moet echt om, NOS Nieuws, 23 maart 2017: http://nos.nl

Veel kinderen zijn arm, terwijl ouders gewoon werk hebben, RTL Nieuws, 23 maart 2017: www.rtlnieuws.nl/node/152216