Wat voor politie willen wij? Proefschrift over de kern van een visie op de functie van de politie: maatschappelijke integratie

Ivo van Duijneveldt is bezorgd over de ontwikkeling die de politie doormaakt. Hij vertelt in een interview met Hans Bekkers voor Binnenlands Bestuur dat er meer afstand en minder ruimte is voor de ontmoeting met burgers: “De beweging is naar een justitiële politie, naar meer repressief optreden, naar meer controle. In de toekomst is het niet ondenkbaar dat deze ontwikkeling door de technologische mogelijkheden van big data en kunstmatige intelligentie verder doorzet. Het is makkelijker iedereen continu te controleren. Maar is dat wat we van de politie willen en verwachten? Ik vind dat we heel bewust moeten nadenken over van wat voor soort politie wij willen”.

Op 4 juni 2024 verdedigde Ivo van Duijneveldt zijn proefschrift De maatschappelijke integratie van de politie aan de Radboud Universiteit.
Sinds de gezagscrisis van de jaren zestig streeft de politie in Nederland naar integratie in de maatschappij. Hierbij gaat het om een politie die goed weet wat er in de wijken speelt en die streeft naar een wederkerige relatie met de bevolking. Alhoewel dit uitgangspunt breed wordt gesteund, staat de lokale inbedding van de politie al jaren onder druk.
De politie komt steeds verder af te staan van de mensen. Het is daarom noodzakelijk dat de politie werkt aan opbouw en behoud van legitimiteit.
Van Duijneveldt belicht de betekenis en relevantie van het streven naar maatschappelijke integratie van de politie vanuit verschillende perspectieven. Van politiewerk in een superdiverse wijk tot de verantwoording van wijkagenten over hun werk en van de opvattingen van politieleiders over rechtsstatelijke waarden tot normoverschrijdend gedrag bij een basisteam.

Wake up call

Een oud-hoofdcommissaris van politie in een reactie op de promotie en het proefschrift op Linkedin:

“Het beschrijft dat maatschappelijke integratie de kern is van een visie op de functie van de politie in onze democratische rechtsstaat waarin verder o.a. centraal staan legitimiteit en discretionaire ruimte om rechtvaardig maatwerk te kunnen bieden en aan te sluiten op de behoeften van de gemeenschap.
Hij constateert dat deze visie ook anno 2024 nog van belang is en in essentie nog steeds gedragen wordt als onderdeel van de identiteit van de Nederlandse politie, maar dat ondanks dat draagvlak voor maatschappelijke integratie de ontwikkeling in tegenovergestelde richting gaat. Politieleiders hebben zorgen over de toegenomen landelijke politieke sturing en inperking van de professionele autonomie van de politie. Zij zien terecht risico’s voor de maatschappelijke integratie van de politie, voor het behoud van rechtsstatelijke waarden als moreel kompas bij de keuzen in het politiewerk op ieder niveau en voor de feitelijke ruimte voor regionale en lokale invloed op functioneren van de politie in de gemeenschap. Kortom voor behoud van een politie van en voor de samenleving.
Dank Ivo voor deze wake up call”.

De verbinding met de bevolking staat onder druk door schaalvergroting, sluiting van bureaus, permanente druk op de wijkzorg en de keuze voor een afstandelijk dienstverleningsconcept. De politie maakt onderdeel uit van het fundament van de democratische rechtsorde. Dat is een waarde op zich, die niet alleen door financieel-economische bril bekeken moet worden.

De politie is veel meer dan een instrument in handen van de overheid. De politie heeft een eigenstandige rol en verantwoordelijkheid, uiteraard binnen de kaders van de wet.

Klik hier voor De maatschappelijke integratie van de politie. Samenvatting, uitgesproken bij de verdediging van het gelijknamige proefschrift op dinsdag 4 juni 2024 aan de Radboud Universiteit te Nijmegen: https://beroepseer.nl

Bij uitgeverij Boom verscheen de handelseditie De maatschappelijke integratie van de politie. 286 p., juni 2024.
www.boom.nl

‘Politie staat steeds verder van de mensen af’, door Hans Bekkers, Binnenlands Bestuur, tijdschrift en journalistieke nieuwssite voor ambtenaren en bestuurders, 4 juni 2024: www.binnenlandsbestuur.nl